29 maart 2024

Kandidaat voor donkere energie zou zich ophouden in de leegtes tussen sterrenstelsels

Verdeling van materie in het heelal. Onder: toen. Het heelal 7% van z’n huidige leeftijd had, midden op 24% en boven het huidige heelal. Credit: Volker Springel and the Max-Planck-Institute for Astrophysics.

Sterrenkundigen van de Universiteit van Hawaï (UH) op Manoa zijn gekomen met een voorspelling dat de zogeheten GEODE’s, kandidaat-objecten die de mysterieuze donkere energie zouden kunnen veroorzaken, zich bevinden in de grote leegtes, de lege plekken tussen de clusters van sterrenstelsels. Die GEODE’s – voluit Generic Objects of Dark Energy [1]Ik schreef er vorig jaar ook al eens over in deze blog. – zijn al in de jaren zestig bedacht en ze lijken erg op zwarte gaten. Hét verschil tussen die twee objecten is dat bij zwarte gaten de vergelijkingen van Einstein uit diens Algemene Relativiteitstheorie (ART, 1915) niet meer gelden, zodra je de waarnemingshorizon binnentreedt en de singulariteit nadert, bij GEODE’s blijft de ART gelden. Zware sterren zouden volgens de theorie na een implosie geen zwart gat vormen, maar een GEODE, een kern bestaande uit donkere energie, met daarom heen een roterende laag. Van buiten gezien zou zo’n GEODE er precies uitzien als een zwart gat. Maar onderzoek van Jack Runburg en Duncan Farrah, beiden van de UH, laat zien dat GEODE’s zich anders door de ruimte bewegen dan zwarte gaten en dat die beweging te maken heeft met de snelheid waarmee de laag om de kern van donkere energie roteert. Gaat dat langzaam, dan hebben de GEODE’s de neiging elkaar op te zoeken en te clusteren, maar gaat het snel dan stoten zie elkaar af. Runburg en Farrah denken dat vooral dat laatste gebeurt en dat er sprake is van een soort ‘social distancing’ van de GEODE’s. Gevolg daarvan is dat ze vooral migreren naar de lege plekken tussen de clusters van sterrenstelsels, weg van de drukte van gewone materie. Dat zou vooral gaan om GEODE’s van oude sterren, die al bestonden toen het heelal nog maar 2% van z’n huidige leeftijd had, een kleine 300 miljoen jaar. Hier het vakartikel over de GEODE’s als kandidaat-donkere energie en de plek waar ze zich zouden bevinden. Bron: Eurekalert.

Voetnoten

Voetnoten
1 Ik schreef er vorig jaar ook al eens over in deze blog.
Share

Comments

  1. Rundergehakt , haha … Probleempje met de autocorrectie ? Altijd grappig.

  2. Hoeveel van die ‘dingen’ heb je dan nodig voor die bijna 70% van het totale heelalpakket (naast 5% zichtbare en ruim 25% donkere materie)?

  3. Voorwaarde is dat die geodes isotroop zijn uitgesmeerd over het gehele universum, immers de versnelde expansie is in iedere richting hetzelfde (tot nu toe, neemt men nog steeds aan).

  4. Ik ben nog niet overtuigd van de haalbaarheid. GEODEs moeten met relativistische snelheden roteren voordat ze elkaar afstoten. De onderzoekers verwachten dat invallende materie ze naar die snelheden beweegt. Ik heb daar mijn twijfels bij.

    Ze praten over een pop. III stellaire oorsprong en een evolutie (specifiek groei) tot wat eruit ziet als intermediate black holes. Maar invallende materie wordt rond zwarte gaten versneld en deels weggeblazen en dat haalt juist energie weg uit de rotatie. Daarbij, als het eruit ziet als een zwart gat, moet de diameter groeien als er materie invalt, wet van behoud van impuls zegt dat de rotatiesnelheid dan ook afneemt.

    Volgens mij roteren alleen stellaire zwarte gaten extreem snel, zie evt. pulsars.

  5. Ik snap zelf die GEODE’s eerlijk gezegd ook niet. Ze ontstaan uit zware sterren, maar die hebben zoals we weten een aantrekkende werking via de zwaartekracht, conform de wetten van Newton en Einstein. Hoe kan uit een imploderende ster iets ontstaan met een afstotende werking, hoe kan zo’n object plotseling van aantrekkend naar afstotend gaan? Welk fysisch proces is verantwoordelijk voor zo’n omkering?

Speak Your Mind

*