28 maart 2024

Sterren en schedels: nieuwe ESO-opname toont griezelige nevel

Nieuwe VLT-opname van de Schedelnevel. Credit: ESO.

Dit vluchtige overblijfsel van een lang geleden gestorven ster, in de buik van de Walvis, vertoont een verontrustende gelijkenis met een schedel die in de ruimte zweeft. Deze nieuwe, verbazingwekkend gedetailleerde opname van de griezelige Schedelnevel, in prachtige bloeddoorlopen kleuren, is gemaakt met ESO’s Very Large Telescope (VLT). Deze planetaire nevel is de eerste waarvan vaststaat dat deze verband houdt met een nauwe dubbelster waar een derde ster omheen cirkelt.
De Schedelnevel, ook bekend als NGC 246, bevindt zich op een afstand van ongeveer 1600 lichtjaar van de aarde in het zuidelijke sterrenbeeld Cetus (de Walvis). Hij ontstond toen een oude zonachtige ster zijn buitenste lagen van zich af schudde en zijn naakte kern – een witte dwerg – achterliet. (Een van de twee sterren die in het centrum van NGC 246 te zien zijn.)

De Schedelnevel in het sterrenbeeld Cetus (Walvis). Credit:
ESO, IAU and Sky & Telescope

Hoewel deze nevel al eeuwen bekend is, ontdekten astronomen pas in 2014 met behulp van ESO’s VLT dat er naast de witte dwerg en zijn metgezel nog een derde ster in het hart van de Schedelnevel schuilgaat. Deze ster, die op deze foto niet te zien is, is een zwakke rode dwerg die zich nabij de witte dwerg bevindt, op ongeveer vijfhonderd keer de afstand tussen aarde en zon. De rode en de witte dwerg cirkelen als een paar om elkaar heen, en de buitenste ster draait op ongeveer 1900 keer de afstand aarde-zon om dit tweetal heen. Tezamen maken deze drie sterren NGC 246 tot de eerste bekende planetaire nevel met een hiërarchisch drievoudig stersysteem in zijn centrum.

Het hemelgebied rond de Schedelnevel. Credit:
ESO/Digitized Sky Survey 2. Acknowledgement: Davide De Martin

De nieuwe opname van de Schedelnevel, gemaakt met het FORS 2-instrument van ESO-s VLT in de Chileense Atacama-woestijn, legt licht vast dat op de specifieke golflengten van waterstof- en zuurstofgas wordt uitgezonden. Waarnemingen van het licht dat deze elementen uitzenden leveren een schat aan informatie op over de chemische en structurele samenstelling van een object. De foto laat zien waar NGC 246 rijk of arm is aan waterstof (weergegeven in rood) en zuurstof (afgebeeld in lichtblauw).
De opname is gemaakt in het kader van het ‘Cosmic Gems’-programma van ESO – een initiatief waarbij interessante, intrigerende of visueel aantrekkelijke objecten voor educatieve of publicitaire doeleinden met ESO-telescopen worden gefotografeerd. Dit programma maakt gebruik van ‘telescooptijd’ die niet geschikt is voor wetenschappelijke waarnemingen. Voor het geval de verzamelde gegevens ook bruikbaar zijn voor wetenschappelijke doeleinden, worden ze via het wetenschappelijke archief van ESO ook ter beschikking gesteld van astronomen.

Bron: ESO

Share

Speak Your Mind

*