28 maart 2024

Jawel, radioflitser FRB 200428 kwam van een magnetar in ons eigen Melkwegstelsel

Impressie van een magnetar die op uitbarsten staat. Credit: McGill University Graphic Design Team

De snelle radioflitser (Engels: Fast Radioburst, FRB) FRB 200428, die op 28 april is waargenomen met de Canadese radiotelescoop CHIME (‘Canadian Hydrogen Intensity Mapping Experiment’) blijkt inderdaad geproduceerd te zijn door een magnetar in ons eigen Melkwegstelsel. Ik zeg ‘inderdaad’, want het vermoeden bestond al langer en ik heb er op 5 mei al over geblogd. Maar nu is het allemaal officieel en er zijn maar liefst drie vakartikelen over verschenen, achteraan deze blog te bekijken.

De CHIME radiodetector. Credit: CHIME.

Nog even FRB 200428 in een notendop: op 27 april, een dag voor het verschijnen van de snelle radioflits, zagen de Fermi Gamma-ray Space Telescope en het Neil Gehrels Swift Observatory, beiden gamma-ruimtetelescopen van de NASA, een uitbarsting van gammastraling vanuit een bron in het sterrenbeeld Vosje (Latijn: Vulpecula). Met NASA’s Neutron star Interior Composition Explorer (NICER), die zich aan boord van het ISS bevindt, zag men toen ook een uitbarsting van röntgenstraling.

Dertien uur later kwam er een nieuwe uitbarsting van röntgenstraling, die gedetecteerd werd met de Europese INTEGRAL satelliet, de Chinese Huiyan en de Russische Konus gamma-ray burst monitor, de laatste bevindt zich aan boord van NASA’s GGS-Wind satelliet. Die uitbarsting duurde maar een halve seconde, maar op hetzelfde moment werd ook een korte stoot radiostraling gedetecteerd en wel door de eerder genoemde CHIME als door de Survey for Transient Astronomical Radio Emission 2 (STARE2). Ter vergelijking: in die ene stoot van minder dan een seconde komt pakweg 100 miljoen keer zoveel energie vrij als wat de zon in dezelfde tijd uitstoot.

De door CHIME waargenomen uitbarsting van radiostraling van FRB 200428. Credit: Paul Scholz/CHIME.

Dé bron van de gamma-, röntgen- en radiostraling blijkt nu SGR 1935+2154 te zijn (SGR staat voor ‘soft gamma repeater’), vermoedelijk een magnetar, een snel ronddraaiende neutronenster met een zeer krachtig magnetisch veld. SGR 1935+2154 staat 30.000 lichtjaar van ons vandaan. Op 3 mei j.l. werd vervolgens nog een korte en sterk gepolariseerde radiouitbarsting waargenomen van SGR 1935+2154 met FAST, de 500 meter radiotelecoop in China, de grootste enkelvoudige radiotelescoop ter wereld.

FAST radiotelescoop credits; NAO / FAST

Daarmee is FRB 200428 de eerste snelle radioflitser die in ons eigen Melkwegstelsel is waargenomen. Snelle radioflitsen worden al sinds 2007 waargenomen, maar altijd kwamen ze van objecten van buiten de Melkweg. Vergeleken met die ‘extragalactische’ FRB’s was deze ‘eigen’ snelle radioflits overigens een kleintje.

De vraag die nu rijst is wat er precies voor gezorgd heeft dat de magnetar tot deze uitbarsting kwam. Wellicht dat SGR 1935+2154 een ‘flare’. meemaakte, een uitbarsting die bijvoorbeeld ontstaat door een beving in het interieur, en dat die flare in botsing kwam met gas in de omringende ruimte van de magnetar en dat er daardoor een schokgolf ontstond.

Vakartikelen

  • Bochenek et al., “A fast radio burst associated with a Galactic magnetar,” Nature 587 (2020), pp. 59-62 (abstract).
  • The CHIME/FRB paper is “A bright millisecond-duration radio burst from a Galactic magnetar,” Nature 587 (2020), pp. 54-58 (abstract).
  • The Lin paper is “No pulsed radio emission during a bursting phase of a Galactic magnetar,” Nature 587 (2020), pp. 63-65 (abstract).

Bron: Centauri Dreams.

Share

Speak Your Mind

*