28 maart 2024

Hubble ziet een vreemde exoplaneet die zich gedraagt als de lang gezochte Planeet Negen

Impressie van HD106906 b, z’n twee centrale moedersterren en de stofschijf daaromheen. Credit: ESA/Hubble, M. Kornmesser

Exoplaneet HD106906 b was al ontdekt in 2013 met de Magellan Telescopes van het Las Campanas Observatorium in de Atacama woestijn in Chili. Maar de Hubble ruimtetelescoop was er met z’n ongeëvenaarde resolutie voor nodig om duidelijk te maken dat HD106906 b een vreemde exoplaneet is, die veel gelijkenissen vertoont met Planeet Negen, de hypothetische planeet in de buitenregionen van ons zonnestelsel, waar al jarenlang naar wordt gezocht. HD106906 b is elf keer zo zwaar als Jupiter en hij staat bij een dubbelster die 336 lichtjaar van ons vandaan staat. Wat ‘m zo vreemd maakt én laat lijken op Planeet Negen is z’n afstand tot de moedersterren: die bedraagt maar liefst 730 Astronomische Eenheden (AE), 1 AE is de afstand Aarde-zon, 149 miljoen km. Door die afstand is de omloopperiode van HD106906 b enorm lang, 15.000 jaar! Rond de twee sterren van HD106906 is ook nog een stofschijf van overgebleven materiaal uit de ontstaansperiode van het systeem. Het vlak van HD106906 b komt niet overeen met het vlak van die stofschijf, dus de zware exoplaneet is kennelijk door een bepaalde oorzaak ver van de sterren verwijderd in een ander baanvlak, precies zoals Planeet Negen bij de zon ook ver van z’n moederster verwijderd is én een baanvlak heeft met een grote inclinatie, zoals dat in de vaktermen heet.

Men denkt dat de planeet zich kort na de vorming van het stelsel veel dichterbij de twee sterren bevond, pakweg drie AE er vandaan. Maar door ‘drag’ door de gas- en stofschijf migreerde de planeet naar de buitenregionen. Vervolgens kreeg ‘ie een sterk eccentrieke baan met een hoge inclinatie, door de zwaartekrachtswerking van de twee sterren. Normaal gesproken zou HD106906 b daardoor uit het stelsel moeten zijn gekikt en een zwerfplaneet (‘Rogue Planet’) zijn geworden. Maar een passerende ster bracht redding, waardoor de baan van HD106906 b stabiel werd en ‘ie om de twee sterren van HD106906 bleef ronddraaien. Zoiets zou ook bij Planeet Negen kunnen zijn gebeurd. Hier het vakartikel over HD106906 b, verschenen in the Astronomical Journal.

Ehhh… voor de duidelijkheid één spoiler: Hubble heeft NIET een potentiële Planeet Negen ontdekt. Hij heeft hooguit een exoplaneet ontdekt, ver weg van het zonnestelsel, die LIJKT op de hypothetische Planeet Negen.

Bron: Hubble.

Share

Speak Your Mind

*