28 maart 2024

Enorme bellen van heet gas waargenomen in de halo van het Melkwegstelsel door eROSITA

De met eROSITA gemaakte kaart van de hemel met ‘valse kleuren’ (rood zijn energieën van 0.3-0.6 keV, groen 0.6-1.0 keV, blauw 1.0-2.3 keV). Credit: MPE/IKI.

Sterrenkundigen hebben met eROSITA, een röntgentelescoop aan boord van de Spektrum-Roentgen-Gamma (SRG) satelliet, enorme bellen van heet gas waargenomen in de halo van het Melkwegstelsel. Eén van de bellen steekt boven het vlak van de Melkweg uit, de andere bel onder het vlak. De twee bellen hebben de vorm van een zandloper en ze tonen overeenkomsten met de al langer bekende Fermibellen, die gammastraling uitzenden. Die laatste zijn meer dan tien jaar geleden ontdekt en ze bevatten gas van nog hogere energie dan de eROSITA-bellen. Wel zijn de bellen van rSOSITA veel groter, ze omvatten de Fermi-bellen (zie de illustratie onderaan). De bel boven het vlak van de Melkweg, de ‘North polar spur’ genaamd, was al langer bekend, maar nu heeft eROSITA ook een zuidelijke bel ontdekt en daarmee hebben de twee bellen een duidelijke zandlopervorm.

Foto waarop de eROSITA bellen versterkt zijn weergegeven. De energie bedraagt 0,6 – 1,0 KeV. Credit: MPE/IKI

Iedere bel is naar schatting zo’n 50.000 lichtjaar lang, dus beiden zijn net zo lang als de gehele Melkweg. Het zijn dus gigantisch grote structuren. Men denkt dat de twee bellen ontstaan zijn doordat er vanuit de kern van de Melkweg enorme hoeveelheden gas met hoge energie in de intergalactische ruimte is gespuwd en die zich nu een weg banen door het ijle omhulsel van heet gas in de halo van de Melkweg. Er zijn twee verklaringen hoe dat kan zijn gebeurd. Eén verklaring is dat er een grote uitbarsting van stervorming is geweest, die gevolgd werd door een reeks supernova-explosies van zware, jonge sterren. De andere verklaring is dat het superzware zwarte gat in het centrum van de Melkweg, Sagittarius A*, een uitbarsting heeft meegemaakt.

Schematische voorstelling van de eROSITA- en Fermibellen (geel resp. paars) en de spiraalarmen van het Melkwegstelsel op dezelfde schaal. Credit: MPE

De energie die in de twee bellen zit is enorm: naar schatting zo’n 10^56 ergs. Daar zijn pakweg 100.000 supernovae voor nodig om die energie op te kunnen leveren! In Nature verscheen dit vakartikel over de eROSITA-bellen.

Artistieke impressie van hoe de eROSITA- en Fermi-bellen er uit zouden zien recht boven de stad Tübingen en als je héél goede ogen zou hebben. Credit: Victor Doroshenko

Bron: Universiteit van Tübingen.

Share

Comments

  1. Was er geen sprake van nòg twee recent ontdekte bellen, maar dan van radiostraling?

  2. Lees ik dit nu verkeerd? Hoe kan het opslokken van één ster door SgrA* voor ’n uitbarsting van 100.000 supernova’s (dus 100.000 volledig exploderende sterren) veroorzaken?

Laat een antwoord achter aan Piet Reactie annuleren

*