29 maart 2024

GN-z11 is inderdaad het verste en oudste sterrenstelsel in het heelal

De gevonden emissielijnen in het spectrum van GN-z11. Het stelsel is op de foto met een blauwe pijl aangegeven. Credit: Kashikawa et al.

Het sterrenstelsel GN-z11 blijkt inderdaad het verst verwijderde en oudste sterrenstelsel in het heelal te zijn, voor zover bekend. Een team van sterrenkundigen onder leiding van Nobunari Kashikawa (Universiteit van Tokio) heeft GN-z11, gelegen in het sterrenbeeld Grote Beer, met behulp van de Keck I telescoop op Hawaï bestudeerd en dat heeft deze bevestiging opgeleverd. Eerdere studies uit 2016 (toen met Hubble) lieten al zien dat GN-z11 op de ongelofelijke afstand van 13,4 miljard lichtjaar van de aarde ligt [1]Zeg 134.000.000.000.000.000.000.000.000.000.000 km – ding dong! Het heelal is 13,8 miljard jaar oud, dus GN-z11 bestond al een paar honderd miljoen jaar na de oerknal.

Artistieke impressie van GN-z11. Credit: Pablo Carlos Budassi – Wikipedia.

De sterrenkundigen wisten met de MOSFIRE spectrograaf verbonden aan de Keck telescoop emissielijnen in het ultraviolette deel van het spectrum van GN-z11 te identificeren (zie afbeelding bovenaan) en aan de hand daarvan konden ze de roodverschuiving van de lijnen meten (z=10,957 – eerder leek het 11,09 te zijn), hetgeen hun de afstand opleverde, 13,4 miljard lichtjaar (=32 miljard lichtjaar als ‘proper distance’ – zie deze Astroblog daarover). GN-z11 is veel kleiner dan de Melkweg, ongeveer 1/25ste in diameter. Het stelsel bevat 100x minder massa dan de Melkweg, maar nieuwe sterren worden 20x sneller geboren. Hier het vakartikel over de waarnemingen aan GN-z11, verschenen in Nature. Bron: Universiteit van Tokio.

Voetnoten

Voetnoten
1 Zeg 134.000.000.000.000.000.000.000.000.000.000 km – ding dong!
Share

Comments

  1. M.R. Bannink zegt

    Zeg 134.000.000.000.000.000.000.000.000.000.000 km – ding dong! [?]????

    Er zitten 60 x 60 x 24 x 365,25 = 31.557.600 seconden in een jaar

    De afstand is 13.400.000.000 lj (afstand in lichtjaar)

    13.400.000.000 x 31.557.600 = 422.871.840.000.000.000 sec

    De lichtsnelheid is 299.792,458 Km/sec

    422.871.840.000.000.000 x 299.792,458 = 126.773.788.332.582.720.000.000

    Dus:

    seconden p/min x minuten p/u x uren p/d x dagen p/j x lj x c (lichtsnelheid p/sec) = afstand in Km

    60 x 60 x 24 x 365,25 x 13.400.000.000 x 299.792,459 = 126.773.788.332.582.720.000.000

    is dus afgerond 126,8 triljard Km

    • Ik had die conversie van lichtjaar naar km niet zelf gedaan, maar ik had overgenomen wat de bron (=Universiteit van Tokio) er over zei: “…the galaxy GN-z11 seems to be the farthest detectable galaxy from us, at 13.4 billion light years, or 134 nonillion kilometers (that’s 134 followed by 30 zeros).” Daar is kennelijk iets fout gegaan. Bedankt voor de check overigens.

      • M.R. Bannink zegt

        Geen probleem hoor Arie, ik had al begrepen dat je het overgenomen.

        Maar het was gewoon iets met getallen dat ik het nagerekend heb omdat er overal foutjes gemaakt worden, ik begrijp het met overname van gegevens, treft je ook geen blaam want dat gebeurd iedereen, deze site is 1 van mijn favorieten.

        Groet, Ray

    • Jos Haring zegt

      Natuurlijk zijn er altijd mensen die graag willen laten weten het nog preciezer te kunnen uitrekenen, maar dat is hier helemaal het punt niet. Arie heeft gewoon de vuistregel gebruikt dat een lichtjaar pakweg 10 biljoen km is (ca. 9.5 biljoen naar boven afgerond).

      • Onzin. Die conversie kwam niet van Arie en zit er een factor miljard (!) naast. Dat opmerken is niet “nog preciezer”, die conversie is heel, heel erg fout. Het is geen afrondingsfoutje hoor.

  2. z11 in de naam en een roodverschuiving van z=11? Haha.

    Ongelooflijk deze afstand. Is het een quasar/AGN? Het steunt wel mijn overtuiging dat smbh’s (ook) al vroeg ontstonden.

    Met die conversie naar kilometers lijkt iets fout gegaan, of vergis ik me?

  3. Wybren de Jong zegt

    Een gamma-ray-burst deed dit sterrenstelsel oplichten, volgens een artikel op newscientist.
    Daarmee is het de oudste GRB ooit waargenomen.
    Het is wel raadselachtig, want GRB’s zouden heel zeldzaam moeten zijn.
    https://www.newscientist.com/article/2262665-we-may-have-seen-a-huge-explosion-in-the-oldest-galaxy-in-the-universe/

  4. M.R. Bannink zegt

    Ja, als ik de ‘proper distance’ zou nemen.

    Zou dan moeten zijn;

    60 x 60 x 24 x 365,24 x 32.000.000.000 x 299.792,450 = 302.743.375.122.585.600.000.000 Km

    Dus afgerond 302,7 triljard Km

    Maar nog steeds geen “134.000.000.000.000.000.000.000.000.000.000 km – ding dong! [?]”

    • Goede dag mr M.R Bannink

      Stel nou ons sterrenstelsel “De Melkweg” zou 1/10 mm groot zijn!
      Hoe ver staat GN- z11 dan?
      Kunnen we dit nog op onze Aarde uitmeten?
      Of is zelf ons Zonnestelsel te klein voor deze afstand?
      302,7 triljard Km begrijp je zelf hoeveel dat dit is?
      Ik heb al moeite om het getal 1000 werkelijk te overzien.

      • Als de melkweg 0.1 mm was, dan was de huidige afstand naar GN-z11 zo’n 32 meter. Jij bent dan ongeveer 2×10^-25 meter. Kleiner dan 1000, dus kun je het tenminste overzien :-p

        • Wow….
          We kunnen echt nog niet zo ver in het ons bekende Heelal kijken als ik mij had voorgesteld.
          Ik ben er zo in overtuigd dat het mogelijk bestaande gebied vele male groter moet zijn.
          Hoewel niets in het centrum van het alles staat.

  5. Robert Heijd zegt

    Ach we hebben het over 4 oplichtende pixels. Hoe accuraat wil je het hebben? James Webb kom maar door! De conclusie over de stervorming is al helemaal bijzonder 😀

Laat een antwoord achter aan Jos Haring Reactie annuleren

*