29 maart 2024

21 december: dag van de Grote Conjunctie en het Wintersolstitium

Hemelkaart rond 18.00 uur 21 en 22 december. Credit: Hemel.waarnemen.com.

Het is vandaag – maandag 21 december 2020 – astronomisch gesproken een bijzondere dag. Ten eerste is het de dag van de Grote Conjunctie, de nauwe samenstand van de traag bewegende planeten Jupiter en Saturnus laag in het zuidwesten – Angèle Oosterom schreef er drie weken geleden deze blog over. De korste hoekafstand tussen de twee reuzenplaneten wordt bereikt om 19.21 uur, als ze dan slechts 6’06” van elkaar vandaan staan (de schijnbare diameter van de Volle Maan is 30′). Ze vormen dan een soort van Ster van Bethlehem 2.0.

De Google Doodle over de Grote Conjunctie (dubbelklikken voor de grote geanimeerde versie). Credit: Google.

Helaas staan ze dan al onder de horizon, ze gaan iets na 18.00 uur onder. Dat Jupiter en Saturnus elkaar tot minder dan 9′ naderen is een zeldzaamheid, de laatste keer was op 16 juli 1623 (5’10”) en de eerstvolgende keer is op 15 maart 2080 (6’01”) – schrijf die maar alvast in je agenda.

Tekening van de baan van de Aarde om de Zon die de hoeken van het invallende zonlicht toont tijdens de solstices en de equinoxen. Credit: Kuuke.nl

Tweede gebeurtenis vandaag: de winter begint! Om 11.02 uur is het zo ver, het moment dat het middelpunt van de zon het winterpunt van de ecliptica bereikt, op een lengte van 270°00’00”, en daarmee ook z’n meest zuidelijke declinatie (-23°26’14”). Dát moment wordt het wintersolstitium genoemd. Het woord solstitium heeft een Latijnse oorsprong en betekent ‘zonnestilstand’ (stilstand in declinatie). Met het bereiken van het meest zuidelijke punt is voor het noordelijk halfrond de kortste dag van het jaar aangebroken, dat wil zeggen dat tussen zonsopkomst en zonsondergang de kortste tijd zit. Het betekent niet dat vandaag de meest late zonsopkomst en de meest vroege zonsondergang van het jaar plaatsvinden — dat gebeurt rond de 30e respectievelijk 12e december. Dit heeft te maken met het feit dat de zon niet precies om 12.00 uur ‘s middags exact door het zuiden gaat en dat komt weer door het feit dat de baan van de Aarde om de zon niet precies cirkelvormig is. Daardoor beweegt de Aarde in de winter iets sneller in haar baan dan in de zomer. Vanaf vandaag gaat ‘t weer richting de zomerwende – via de lente-equinox welteverstaan – en worden de dagen op het noordelijk halfrond langer en op het zuidelijk halfrond juist korter. Iedereen een gelukkige wintersolstitium toegewenst! Bron: Sterrengids 2020.

Share

Speak Your Mind

*