Astrologie-wappies in overvloed

Astroblogs is de website voor ‘astronomisch nieuws, wetenswaardigheden en persoonlijke opinies‘, zo valt te lezen in onze header, die al meer dan vijftien jaar oud is. Astrologie hoort uiteraard niet thuis in de categorie astronomisch nieuws en toch wil ik er kort aandacht aan besteden en wel omdat er recent twee ietwat verontrustende berichten over verschenen in het nieuws. Het eerste was dat gebleken is dat sinds de corona astrologie nog populairder is geworden onder jongeren, zo berichtte de NOS deze week. Jongeren downloaden massaal astrologie-apps, kopen de voorraad astrologie-boeken bij sites als bol.com op en starten op TikTok en Instagram continu astrologie-accounts. Voor de oorzaak hoef je geen volleerd psycholoog te zijn: de coronacrisis heeft veel onzekerheid gebracht en astrologie biedt jongeren hierin kennelijk een veilige vluchtheuvel, een houvast in je leven. Bovendien levert astrologie geld op, want wie als ‘professioneel-astroloog’ te boek staat kan er een flinke boterham aan verdienen.

Tweede bericht kwam eergisteren tot ons: de zusjes Lieke en Jetteke van Lexmond, volgens intimi twee bekende Nederlanders, denken dat de bestorming van het Capitool in Washington op 6 januari te maken heeft met de stand van planeet Mars. Jawel, de energie van de Rode Planeet heeft z’n invloed doen gelden: Mars is naar het sterrenbeeld Stier gegaan en dat heeft gezorgd voor die toestand afgelopen woensdag, aldus het bericht in de Mediacourant.

Waarom zou dit alles ietwat verontrustend zijn, zoals ik het hierboven omschreef? Je kan toch ook een diepe zucht slaken en dan verder gaan tot de orde van de dag? Nee, dat kan ik bij deze berichten nou juist niet. En daar zijn verschillende redenen voor. De eerste is dat astrologie bewezen onzin is, waar Sextus Empiricus in de klassieke oudheid met z’n tweeling-paradox al gehakt van wist te maken. Ik heb hier op de Astroblogs ook af en toe astrologie besproken en beargumenteerd laten zien dat het 100% onzin is. Maar daarmee kom ik bij de tweede reden om het niet onbesproken te laten: voor veel mensen werkt het beargumenteerd ontkrachten van iets averrechts. Je kunt honderd redenen noemen waarom astrologie de grootst mogelijke onzin is of waarom de aarde rond is en niet plat of waarom er echt mensen op de maan hebben gestaan, maar voor sommigen tellen die argumenten niet en blijven ze bij hun standpunt. Neem bijvoorbeeld de stelling van de gezusters van Lexmond: dat de bestorming van het Capitool op 6 januari komt omdat Mars in Stier kwam. De sterrenbeelden zijn al heel oud, sommigen stammen uit de Soemerische tijden ver voor het begin van de jaartelling. Maar de grenzen tussen de sterrenbeelden zijn nog niet zo oud, de Internationale Astronomische Unie (IAU) heeft die grenzen officieel in 1930 vastgesteld. Wat blijkt: Mars stond 6 januari niet eens in Stier, hij stond en staat nog steeds in het sterrenbeeld Ram (Aries)! Dus daarin blijken de dames Van Lexmond, die vast en zeker over getalenteerde acteertalenten zullen beschikken, astrologische amateurs te zijn. Planetariaprogramma’s zoals Stellarium laten zien dat Mars pas op 24 februari de grens van Ram maar Stier zal overschrijden – nee schemergebieden tussen sterrenbeelden waar je een beetje tussen de twee sterrenbeelden inzit bestaan niet, de grenzen zijn scherp gedefinieerd, je kunt ook niet een beetje zwanger zijn, je bent het of je bent het niet. Hieronder een schermafbeelding van Stellarium van een dag voordat Mars de grens van Ram naar Stier passeert.

En áls Mars dan op 24 februari in Stier is, komt er dan een lading kosmische energie vrij die z’n weerga niet kent, gaan we dan weer een bestorming van het Capitool meemaken? Nee nee nee, driewerf nee, als Mars de Stier binnentreedt zullen we daar op aarde niets van meekrijgen, behalve dat wat handige astrologisch onderlegde sterrenwichelaars een paar miljoen wappies op het verkeerde been zullen zetten en een paar dollar of euro lichter zullen maken voor verkeerde adviezen.

De toename van de belangstelling voor astrologie lijkt onderdeel te zijn van een bredere maatschappelijke tendens, iets wat eigenlijk het meest verontrustend is aan de gang van zaken. Mensen die in astrologie geloven, die denken dat de aarde plat is en slechts 6000 jaar oud kennen we al eeuwenlang, maar de laatste jaren zijn er vele nieuwe ‘gelovigen’ bijgekomen, zoals aanhangers van de moon-conspiracy theorieën, klimaatontkenners, antivaxxers, corona-wappies. Rode draad bij hen: ze ontkennen de waarheid die gestoeld is op wetenschappelijk onderbouwde en geverifieerde feiten en ze kennen alleen ‘hun waarheid’, een op ideologie gebaseerde eigen waarheid. Al kom je met honderd bewijzen aan dat er mensen op de maan hebben gelopen, altijd zullen er mensen zijn die geloven dat het slechts beelden uit een Hollywood studio zijn – maak je maar vast klaar voor een Artemis-conspiracy theorie. We kennen talloze wetenschappelijke debatten, zoals die tussen de aanhangers van de theorie van donkere materie en MOND, tussen aanhangers van metingen van het vroege heelal en van het huidige heelal, enzovoorts. Al die debatten worden gevoerd op basis van op waarnemingen gestoelde geverieerde of gefalcificeerde feiten. Maar bij al die gelovige wappies kan dat niet. Ik kan hier betogen dat het sterrenbeeld Stier slechts een verzameling losse sterren is, die op verschillende afstanden in het heelal staan, sterren die fysiek niets met elkaar gemeen hebben (behalve dan de Pleiaden en Hyaden, maar ja, dat zijn geen sterrenbeelden), en dat het sterrenbeeld Stier slechts op voorstel van Eugène Delporte en na besluitvorming door de IAU in 1930 vaste grenzen kreeg, maar dan nog zullen Van Lexmond c.s. denken dat er een een verband is tussen hetgeen hier op aarde gebeurt en het moment dat planeet X zich in sterrenbeeld Y begeeft. En dan velen die dat nog geloven ook en er eventueel zelfs bereid voor zijn geld te betalen. Triest eigenlijk.