29 maart 2024

In Polen is 2021 uitgeroepen tot ‘Stanislav Lem’ jaar

Het jaar 2021 is in Polen uitgeroepen tot het Stanislav Lem-jaar. Stanislav Herman Lem (Lvov 1921- Krakau 2006) is een Poolse sciencefiction schrijver. Zijn meest bekende werk is Solaris uit 1961 en dit boek is ook verfilmd. Verder is Lem naast schrijver ook bekend om zijn essays over filosofie en werkte hij tevens als literatuurcriticus, Zijn thema’s behandelen buitenaardse intelligentie, AI, de plek van de mensheid in het heelal en de beperkingen van het menselijk bevattingsvermogen. Lem’s boeken en essays werden vertaald in 40 talen en er werden miljoenen boeken wereldwijd van hem verkocht. Een nieuwe biografie en uitgave’s van zijn boeken liggen dit jaar in het verschiet alsmede festivals en tentoonstellingen m.b.t. Lem en zijn werk.

Stanislav Lem Credits; wikimedia commons

‘Project Lem 2021’, Krakau
Op 27 november j.l. besloot het lagerhuis van Polen, de Sejm, dat 2021 het Stan Lem-jaar moest worden. Een petitie hiervoor werd in maart 2020 door de uitgever van Lem’s boeken aan het lagerhuis aangeboden. Deze uitgever, Wydawnictwo Literackie, werd hierbij gesteund door het Kraków Festival Bureau en de Stanislaw Lem Poland of the Future Foundation. Ook de Poolse president Andrzej Duda ondersteunde het initiatief. De definitieve resolutie werd goedgekeurd op 27 november 2020. Voorbereidingen voor activiteiten van het Stan Lem-jaar zijn al tijden aan de gang, met name in Krakau, waar Lem voornamelijk woonde en werkte*. Het omvat o.a. de oprichting van het Kraków Centrum voor Literatuur en Taal genaamd ‘Planet Lem’ en is bedoeld om het werk van Lem onder de aandacht te brengen en als aanvulling op het grotere geheel ‘Project Lem 2021’. Dit project is geïmplementeerd binnen het UNESCO-programma ‘Kraków is de stad van de literatuur’ (Kraków Miasto Literatury). Dit jaar is de uitgever Wydawnictwo Literackie van plan een nieuwe biografie van Lem uit te brengen door Agnieszka Gajewska van de Adam Mickiewicz University in Poznan evenals nieuwe editites van Lem’s boeken. Naast Solaris schreef hij The astronauts, The Man from Mars, The Star Diaries. Andere activiteiten zijn de viering van Lem’s verjaardag (12-14 september) in het ICE Kraków congrescentrum. En ook zijn er nog de evenementen als het Children’s Literature Festival, diverse symposia en conferenties. De Poolse videogame-ontwikkelaar Starward Industries heeft een game aangekondigd die is gebaseerd op Lem’s The Invincible. De release is gepland in de tweede helft van 2021. In verband met de Covidpandemie is het vooralsnog onduidelijk of deze doorgang zullen vinden of eventueel online georganiseerd zullen worden.

Solaris credits; wikimedia commons

Solaris (1961), recensie
Solaris is een buitenaardse planeet die (in de Aardse toekomst) wordt onderzocht door wetenschappers in een om de planeet cirkelend ruimtestation. Solaris heeft twee zonnen, een rode en een blauwe, met het gevolg dat er voortdurend lichtveranderingen van rood naar blauw in dit station optreden. Solaris is geheel bedekt door een oceaan van gelei-achtige vloeistof. Er zijn nog slechts nog astronauten aanwezig en het station verkeert in erbarmelijke staat. Een psycholoog (Chris Kelvin) vertrekt naar het station vanaf aarde en moet de problemen onderzoeken van vreemde verschijnselen die zich daar voordoen. Langzamerhand wordt het de toeschouwer duidelijk dat de grote oceaan op planeet Solaris over een vorm van intelligentie beschikt, die de omgeving en de psyche van de bemanning van het ruimtestation bewerkt n.a.v. een X-ray experiment. Wat is de betekenis van de verschijnselen, zijn de verschijnselen een vorm van contact, een straf, of een gift van de Solaris-oceaan? Centraal staat de mens en zijn gebrekkige mogelijkheden om om – op welke manier dan ook – met dit mogelijk eerste contact met een andere levensvorm om te gaan. Ik heb het boek recent uitgelezen en Lem weet in het boek een perfect beklemmende sfeer op te roepen, zeker in deze tijd met zijn vele beperkende maatregelen, praktisch overal ter wereld, kruipt het boek onder je huid. Door het taalgebruik, Lem gebruikt vele termen uit de psychologie m.b.t. het onderscheid tussen werkelijkheid en droombeelden en de dystopische setting waarin het zich afspeelt, doet het verhaal mijns inziens een parallel trekken naar het hier en nu tijdens deze Coronatijd. Woorden als lockdown, avondklok, die je anders alleen kent uit boeken of bij noodtoestanden op plekken ver weg, zijn in kort tijdsbestek verworden tot dagelijks taalgebruik…Het boek telt 200 bladzijden verdeelt over 14 hoofdstukjes. Solaris is driemaal verfilmd; in 1968, 1972 en 2002 door resp. Boris Nirenburg, Andrej Tarkosvki en Steven Soderbergh. Christopher Nolan’s Inception (2010) is geïnspireerd door Solaris. De onderstaande trailer is afkomstig van Andrei Tarkosvki’s verfilming. Bronnen: NewYorker, Culture e.a.

*Lvov, voorheen Polen, nu Oekraïne.

Share

Comments

  1. Met veel ontzag volg ik de berichten uit de wereld van de kosmografie die via dit medium worden verstuurd.
    Ik vind dat de verhalen van Angela hier niet in thuis horen.
    Fantasie hoort hier niet en helemaal geen fantasie die onbestaanbare illusies opwekt.

    • Angele van Oosterom zegt

      Hoi Teio, veruit het grootste deel van mijn berichtjes behandelt daadwerkelijke gebeurtenissen of onderzoek m.b.t. de ruimtevaart en/of astronomie. Een enkel bericht gaat over een scifi film/boek, een tentoonstelling o.i.d. op cultureel gebied maar altijd m.b.t. de ruimte. Verder heeft deze schrijver, Lem, die naast schrijver ook medisch onderzoeker was, veel prijzen gewonnen, hij was en is nog steeds invloedrijk. Groet, Angele

Laat een antwoord achter aan Angele van Oosterom Reactie annuleren

*