Foto’s van PGIR 20dci (de vierkanten zijn 4’ x 4’ groot). Credit: Hillenbrand et al., 2021.
Sterrenkundigen hebben gebruikmakend van de Palomar Gattini InfraRed survey (PGIR) en van NASA’s NEOWISE IR-satelliet een uitbarsting gedetecteerd van een jong stellair object, een ‘Young Stellar Object’ (YSO), zoals ze ‘m ook wel noemen. Die YSO’s zijn protosterren of sterren die nog op de hoofdreeks van het Hertzsprung-Russeldiagram moeten belanden, zeer jonge sterren dus. Ze zijn altijd omgeven door een grote wolk moleculair gas en stof, waaruit ze door plaatselijke krimp ontstaan zijn. Lynne A. Hillenbrand (California Institute of Technology – Caltech) en haar team zagen de YSO genaamd PGIR 20dci en met PGIR zagen ze ‘m op 31 augustus vorig jaar een helderheid bereiken van 15,7m in het nabije infrarood. PGIR 20dci ligt in NGC 281-W, een groot stervormingsgebied in de Perseus spiraalarm van het Melkwegstelsel, 9130 lichtjaar van ons vandaan (zie afbeelding hieronder).
NGC 281. Credit: Hewholooks/Wikipedia.
YSO’s kunnen door massatoevoer via een omringende accretieschijf uitbarstingen meemaken en daarin onderscheiden sterrenkundigen twee types van YSO’s: YSO’s zoals het protype EX Lup (de zogeheten EXor’s) en zoals het prototype FU Ori (de FUor’s). De eerste groep kent een amplitude in lichtkracht van enkele magnituden en uitbarstingen kunnen enkele maanden tot 1 á 2 jaar duren, de tweede groep is extremer en ook zeldzamer: FUor’s kunnen een amplitude van 5 á 6m hebben en hun uitbarsting kan wel tientallen jaren tot enkele eeuwen duren. PGIR 20dci blijkt een FUor te zijn. Hij is gehuld in een grote wolk á la de Oortwolk om de zon (vol ijskoude komeetkernen), van wel 14.000 Astronomische Eenheid groot (1 AE=afstand aarde-zon, 149 miljoen km). Hier het vakartikel over de waarnemingen aan PGIR 20dci, dat op 11 januari verscheen op de ArXiv. Bron: Phys.org.
