Site pictogram Astroblogs

Het duurt nog minstens 100.000 jaar voordat Betelgeuze als supernova ontploft

SPHERE-opname van Betelgeuze in januari 2019. Credit: ESO/M. Montargès et al.

De lichtcurve van Betgelgeuze de laatste jaren. Boven: opnames van het oppervlak van Betelgeuze. Credit: ESO/M. Montargès et al.

Een jaar geleden maakte Betelgeuze (α Ori), de rode reus in het sterrenbeeld Orion, een sterke dip mee in z’n lichtsterkte (zie de afbeelding hierboven). Direct waren er speculaties of dit gedrag misschien te maken heeft met een aanstaande explosie van Betelgeuze als supernova, hetgeen een spectaculair gezicht zou geven als dit zou gebeuren – Betelgeuze zou dan een tijdlang zo helder als de Volle Maan aan de hemel staan. Om te kijken wat de sterke afname in de lichtkracht van de reuzenster veroorzaakte heeft een internationaal team van sterrenkundigen onder leiding van Meridith Joyce (Australian National University) Betelgeuze onderzocht. De conclusie van het team is dat Betelgeuze verkeert in de fase van vroege heliumverbranding in z’n kern, dat hij kleiner is en minder massa heeft dan eerst gedacht en dat hij dichter bij de aarde blijkt te staan. Met name die vaststelling dat Betelgeuze bezig is aan een vroege kern-heliumverbranding betekent dat ‘ie nog minstens 100.000 jaar verwijderd is van een explosie als supernova. Dus alle speculaties vorig jaar zaten er flink naast, we moeten nog flink geduld hebben. Dát Betelgeuze periodiek in lichtkracht veranderd was al lang bekend. Door het zogeheten kappa-mechanisme, waarbij de ster voortdurend afwisselend krimpt en uitzet, heeft Beteleuze twee door elkaar lopende periodes van veranderlijkheid, de een 185 dagen lang, de ander 400 dagen lang.

Variaties in de lichtkracht van Betelgeuze afgelopen 15 jaar. Credit: L. Molnár, AAVSO, UCSD/SMEI, NA-SA/STEREO/HI)

Die pulsaties kunnen de grote dip van begin 2020 echter niet verklaren. Het team denk dat een grote stofwolk die dip heeft veroorzaakt, iets wat eerder ook al is gesuggereerd en zoals ook blijkt uit de foto die eind 2019 van Betelgeuze is gemaakt (zie afbeelding bovenaan). De massa van Betelgeuze blijkt tussen 16,5 en 19 zonsmassa te liggen, iets minder dan eerdere schattingen. Ook blijkt de ster iets kleiner te zijn: eerst dacht men dat als Betelgeuze op de plaats van de zon zou staan hij tot voorbij de baan van Jupiter zou reiken. Nu denkt men dat z’n straal 2/3e van die eerdere schatting is – altijd nog 750 keer zo groot als de zon. Tenslotte blijkt Betelgeuze op 530 lichtjaar te staan, da’s 25% minder ver dan men eerst dacht. En het is altijd nog een veilige afstand: áls Betelgeuze over pakweg 100.000 jaar eindelijk explodeert als type II supernova, hoeven onze nakomelingen niet te vrezen voor hun leven, áls ze er nog zijn. Hier het vakartikel over het onderzoek aan Betelgeuze, verschenen in The Astrophysical Journal. Bron: IPMU.

FacebookTwitterMastodonTumblrShare
Mobiele versie afsluiten