Impressie van het TOI 451 systeem. Credit: NASA’s Goddard Space Flight CenterDownload high-resolution images from NASA’s Scientific Visualization Studio
Met NASA’s Transiting Exoplanet Survey Satellite (TESS) is een drietal exoplaneten ontdekt bij een ster die deel uitmaakt van de Pisces-Eridanus stroom, een pas ontdekte ‘rivier’ van jonge sterren in de Melkweg, die met dezelfde snelheid allemaal dezelfde richting op gaan. TOI 451 heet de ster waar de drie planeten omheen draaien, met een geschatte leeftijd van 120 miljoen jaar, slechts 3% van de leeftijd van de zon. TOI 451 staat op 400 lichtjaar afstand van de aarde en TESS nam ‘m tussen oktober en december 2018 waar. Periodieke variaties in de lichtcurve leverden aanwijzingen op dat er drie exoplaneten om TOI 451 cirkelen. Aanvullende waarnemingen in 2019 en 2020 met NASA’s Spitzer IR ruimtetelescoop staafden de waarnemingen van TESS. De drie planeten zijn super-aardes, met een geschatte omvang tussen twee en vier keer die van de aarde (zie de afbeelding hierboven). Ze staan alle drie zeer dichtbij hun moederster en dat maakt ze heet, te heet om leven te bevatten. TOI 451 heeft vermoedelijk ook een stoffige planetoïdengordel, gelegen buiten de baan van TOI 451d, de buitenste planeet.
In geel de sterren die behoren tot de Pisces-Eridanus stroom. TOI 451 is omcirkeld. Credit: NASA’s Goddard Space Flight Center
TOI 451, ook wel bekend als CD-38 1467, heeft een massa van 95% van die van de zon, maar is 12% kleiner en ook iets koeler. Hij straalt 35% minder energie uit dan de zon en met een rotatieperiode van 5,1 dagen draait ‘ie wel vijf keer sneller om z’n as dan de zon – typisch voor jonge sterren. TOI 451 b draait in slechts 1,9 dag één keer om de ster. Hij is 1,9 keer zo groot als de aarde en is ergens tussen twee en twaalf aardmassa’s zwaar. TOI 451 c draait in 9,2 dagen om de ster en is drie keer zo groot als de aarde en z’n massa ligt ergens tussen 3 en 16 aardmassa’s. De derde en grootste planeet tenslotte, TOI 451 d, draait in 16 dagen om de ster. Hij is vier keer zo groot als de aarde en z’n massa ligt tussen 4 en 19 aardmassa’s.
Archiefmateriaal van NASA’s Near-Earth Object Wide-Field Infrared Survey Explorer (NEOWISE), waargenomen tussen 2009 en 2011, laat zien dat er rondom TOI 451 vermoedelijk ook een gordel is van stof en planetoïden. Tevens heeft de ster vermoedelijk nog twee ver verwijderde stellaire compagnons, twee lichtzwakke M-dwergsterren die 4700 AU (=ruim 700 miljard km) van TOI 451 verwijderd zijn. Zoals gezegd maakt TOI 451 deel uit van de Pisces-Eridanus stroom, welke in 2019 ontdekt werd. Het is een grote groep sterren, die aan de hemel maar liefst 14 sterrenbeelden bedekt, waarvan de meesten gelegen zijn in de sterrenbeelden Pisces en Eridanus. Vermoedelijk was het ooit een compacte open cluster van sterren, maar is ‘ie door gravitationele interacties uiteen gerukt. Met een leeftijd van 120 miljoen jaar is deze kosmische rivier ongeveer net zo oud als de Pleiaden, de bekende sterrenhoop in Stier. Op de tweede afbeelding in de blog zie je de Pisces-Eridanus stroom. Bron: Phys.org.
