Hemelkaart met 25.000 superzware zwarte gaten. Elke witte stip is een superzwaar zwart gat in een eigen sterrenstelsel. (c) LOFAR/LOL-survey
Een internationaal team van astronomen heeft een hemelkaart gepubliceerd met daarop meer dan 25.000 superzware zwarte gaten. De kaart, gepubliceerd in het vakblad Astronomy & Astrophysics, is de scherpste hemelkaart op het gebied van de zogeheten lage radiofrequenties. De sterrenkundigen, onder wie veel Nederlanders, gebruikten 52 stations met LOFAR-antennes verspreid over negen Europese landen.
Voor een ongeoefend oog lijkt de hemelkaart duizenden sterren te bevatten, maar het zijn in werkelijkheid superzware zwarte gaten. Elk zwart gat bevindt zich in een ander, verafgelegen sterrenstelsel. De radiostraling wordt uitgezonden door materie die is weggeslingerd toen het dicht in de buurt van het zwarte gat kwam.
Onderzoeksleider Francesco de Gasperin (voorheen Universiteit Leiden, nu Universität Hamburg, Duitsland) zegt over het onderzoek: “Dit is het resultaat van vele jaren werk aan ongelooflijk moeilijke gegevens. We hebben nieuwe methoden moeten uitvinden om de radiosignalen om te zetten in beelden van de hemel.”
Negatieve versie van de hemelkaart met 25.000 superzware zwarte gaten. De zwarte gaten zijn op deze afbeelding ook echt zwart. (c) LOFAR/LOL-survey
Waarnemingen bij lange radiogolflengten zijn een uitdaging. Dat komt doordat de aarde omgeven is door de ionosfeer. Deze laag vrije elektronen werkt als een troebele lens die voortdurend over de radiotelescoop beweegt. Medeauteur Reinout van Weeren (Universiteit Leiden) legt uit: “Het is vergelijkbaar met wanneer je de wereld probeert te zien terwijl je ondergedompeld bent in een zwembad. Als je naar boven kijkt, buigen de golven op het water van het zwembad de lichtstralen af en vervormen ze het zicht.”
De nieuwe kaart is gemaakt door het combineren van 256 uur aan waarnemingen van de noordelijke hemel. De onderzoekers hebben supercomputers met nieuwe algoritmen ingezet die het effect van de ionosfeer elke vier seconden corrigeren.
De kaart bestrijkt nu nog 4 procent van de noordelijke hemelhelft. De sterrenkundigen willen doorgaan tot ze de gehele noordelijke hemel in kaart hebben gebracht. Naast de superzware zwarte gaten geeft de kaart onder andere ook inzicht in de grootschalige structuur van het heelal.
Wetenschappelijk artikel
The LOFAR LBA Sky Survey – I. survey description and preliminary data release. Door F. de Gasperin et al. Geaccepteerd voor publicatie in Astronomy & Astrophysics. Gratis preprint: https://www.astronomie.nl/upload/files/2021/DeGasperin-AandA-2021.pdf
Bron: Astronomie.nl.
Zijn de parallelle stralen die ik zie uitgaan van de de drie helderste kernen (midden links en rechts van het midden onderaan) artefacteme van de methode?
Goeie vraag. Ik zie – nadat ik op vergroten heb geklikt – er nog meer.
Groet,
Gert (Enceladus)
Nog gefeliciteerd Dick, ga je je nu voor de tweede opgeven voor astronaut op je 78 ste, ze zoeken weer waaghalzen…. snor geen probleem 🙂
Dank je wel Nico. Ik ben zeer verrast, als volslagen onbekende. Snor is reeds lang weg. Voor zo ver ik weet is alleen John Glenn ooit als man-op-leeftijd met de Shuttle meegevlogen.
Dat krijg je als je spirituele boeken schrijft die je door mijn voormalige baas DFS laat “promoten”….
Ze zijn niet parallel, maar dat terzijde. De beelden zijn nog niet gecorrigeerd voor de ionosfeer. Even wachten nog op de definitieve versie. Dat zal de noise levels reduceren.
Dit monnikenwerk laat dus niet direct de zwarte gaten zelf zien, maar radio straling van “radio-loud Active Galactic Nuclei” ofwel complete AGN stelsels, waarvan we inmiddels zeker weten dat die allemaal superzware gaten bevatten. Dat is dus wat anders dan zwarte gaten aantonen op basis van het Fe-K alpha röntgen spectrum https://arxiv.org/abs/1912.10502 waarbij je ze bijna direct via de accretieschijf aantoont (maar ok niet ziet). De titel/plaatje is wat verwarrend, alsof ze zichtbaar zouden zijn; de stipjes zijn dus AGN´s die gecorreleerd zijn aan onzichtbare zwarte gaten, moest ik ff kwijt.