28 maart 2024

Erg Chech 002-meteoriet bevat het oudste vulkanische gesteente ooit gevonden op aarde

In mei 2020 werd in de Sahara een oeroude andesietmeteoriet gevonden, de Erg Chech 002 genoemd. De EC 002, vernoemd naar de plek van zijn ontdekking, de Erg Chech-regio in Algerije, blijkt maar liefst zo’n 4,566 miljard oud te zijn. De meteoriet is een fragment van de korst van een protoplaneet, en wordt nu verondersteld het oudst bekende vulkanische gesteente op aarde te bevatten. Het was een geochemisch team o.l.v. Jean-Alix Barrat, van de Universiteit van West-Bretagne, Frankrijk, die de bijzondere steen onderzocht. Bij analyse van de EC 002, ontdekte men dat deze een heel andere samenstelling had dan alle andere meteorieten die ze op aarde aantroffen en onderzochten. De Erg Chech 002 bestaat uit een ‘klont’ meteorieten, met een gezamenlijk gewicht van zo’n 35 kg. Het wetenschappelijk artikel van Barrat e.a. is verschenen in de Proceedings of the National Academy of Sciences.*

Andesietgesteente credits; wikimedia commons

Andesiet
De samenstelling van EC 002 is ongebruikelijk, het bestaat voor 58 procent uit siliciumdioxide, een sterke aanwijzing dat de ouder-protoplaneet een korst had van andesietgesteente, dat verschilt van basalt, een bekender stollingsmateriaal dat veel voorkomt in vulkanisch actieve gebieden op aarde. Andesietgesteente is tevens Barrat’s specialisatie. Andesiet wordt op aarde voornamelijk aangetroffen in subductiezones – gebieden waar tektonische platen zijn gebotst en de ene onder de andere is geduwd – en zelden in meteorieten. De meeste meteorieten die op aarde zijn ontdekt, zijn gemaakt van ander vulkanisch gesteente, basalt. Analyse van magnesium- en aluminiumisotopen in het gesteente onthulde dat het ongeveer 4.566 miljard jaar oud is, waardoor het ‘het oudst bekende stuk van een stollingskorst’ ooit gevonden is. Ter vergelijk: de op één na oudste stollingsmeteoriet, NWA 11119 genaamd, is ongeveer 1,24 miljoen jaar jonger dan EC 002, terwijl de aarde zelf enkele miljoenen jaren na de vorming van deze rotsen begon te verschijnen. De EC 002, gevonden in mei 2020, maar is waarschijnlijk al langer op aarde, Barrat: “Het is geen vers gevallen meteoriet op aarde, maar het is licht verweerd, en sinds de studie van de Tatahouine-meteoriet** weten we dat verwering op aarde, zelfs in de Sahara, rap gaat.”

Tatahouine-meteoriet credits; wikimedia

Fragment van een protoplaneet
Dit alles betekent dat EC 002 waarschijnlijk deel uitmaakte van de korst van een oude protoplaneet die vroeg in het verleden van het zonnestelsel uit elkaar viel.
Geen enkele bekende asteroïde lijkt op EC 002, wat aangeeft dat bijna geen asteroïden van dit soort nog bestaan. Het team
stelt dat deze korsten van andesiet waarschijnlijk overvloedig aanwezig waren in asteroïden en protoplaneten in het jonge zonnestelsel maar dat ze in de miljarden jaren na dit tijdperk, schaars zijn geworden. Oude protoplaneten werden ofwel opgenomen in grotere hemellichamen zoals de aarde of uit elkaar gerukt door botsingen met andere rotsen. “EC 002 is duidelijk te onderscheiden van alle asteroïdengroepen, en er is tot op heden geen enkel object met spectrale kenmerken vergelijkbaar met EC 002 geïdentificeerd”, stelt het team, eraan toevoegend dat oerkorstrestanten niet alleen zeldzaam zijn in de bekende meteorieten maar ook zeldzaam in de asteroïdengordel. Ook bleek uit de analyse dat het magma waaruit EC 002 bestaat, na het smelten minstens 100.000 jaar nodig heeft gehad om af te koelen en te stollen, wat erop kan duiden dat het ongebruikelijk stroperig was. Barrat e.a. gaan verder met hun isotopenonderzoek. Men wil ook de kristallen in de rots bestuderen die ouder zijn dan het omringend vulkanisch materiaal. Barrat: “Als we de composities kennen van de magma’s die zijn geproduceerd tijdens de vroege magmatische activiteit van een protoplaneet, kunnen we veel dingen afleiden over de opbouw van zijn korst.” Bron: LiveScience

*https://www.pnas.org/content/118/11/e2026129118
**https://www.pnas.org/content/111/35/12689

Share

Comments

  1. Unieke samenstelling maar wel uit de tijd dat ons zonnestelsel gevormd werd. Bij het lezen kwam even de hoop op van een oorsprong elders. Mooie vondst, iets als dit verwacht je niet te vinden, je droomt er hooguit over.

Speak Your Mind

*