29 maart 2024

Ondergrondse oceaan op Saturnusmaan Enceladus lijkt stromingen te hebben

Foto van Enceladus gemaakt door Cassini. Credit: NASA/JPL/Space Science Institute

Het lijkt erop dat de oceaan van de maan Enceladus van Saturnus, die zich bevindt onder een 20 km dikke laag ijs, stromingen kent, welke vergelijkbaar zijn met de oceaanstromingen op aarde. Enceladus is een kleine bevroren bal met een diameter van ongeveer 500 kilometer (ongeveer 1/7e van de diameter van onze maan), de zesde grootste maan van Saturnus. Ondanks zijn kleine formaat trok Enceladus de aandacht van wetenschappers in 2014 toen een flyby van het Cassini-ruimtevaartuig bewijs leverde van zijn grote ondergrondse oceaan door foto’s te maken van uitbarstingen van geisers in het ijs bij de zuidpool.

De oceaan op Enceladus is volkomen anders dan die van de aarde. De oceaan van de aarde is relatief ondiep (gemiddeld 3,6 km diep), beslaat driekwart van het planeetoppervlak, is aan de bovenkant warmer door de zonnestralen en kouder in de diepten nabij de zeebodem, en heeft stromingen die worden beïnvloed door wind. Enceladus heeft echter een volledig ondergrondse oceaan, zich over de hele maan uitstrekkend, die minstens 30 km diep is en aan de bovenkant bij de ijsschil wordt gekoeld en aan de onderkant wordt opgewarmd door warmte uit de kern van de maan. Dat er door die temperatuursverschillen verticale menging is in de oceaan was al bekend, maar verder dacht men dat de oceaan van Enceladus homogeen zou zijn. Maar Ana Lobo (Caltech) en haar collega’s denken op basis van waarnemingen gedaan met NASA’s ruimteverkenner Cassini en van onderzoek van Andrew Thompson, hoogleraar milieukunde en engineering, dat er ook horizontale stromingen in de oceaan zijn. Die oceaancirculatie zou dezelfde oorzaak hebben als die op aarde: zout! Variaties in het zoutgehalte dienen als drijvende krachten achter de oceaancirculatie op Enceladus, net als in de Zuidelijke Oceaan van de aarde, die Antarctica omringt.

Impressie van de oceaan van Enceladus met spuitende geisers bij spleten in het ijs. Credits: NASA/JPL-Caltech

Zwaartekrachtmetingen en warmteberekeningen van Cassini hadden al aangetoond dat de ijslaag aan de polen dunner is dan aan de evenaar van Enceladus. Gebieden met dun ijs aan de polen worden waarschijnlijk geassocieerd met smelten en gebieden met dik ijs aan de evenaar met bevriezing, zegt Thompson. Dit heeft invloed op de stromingen in de oceaan, want wanneer zout water bevriest, komen de zouten vrij en wordt het omringende water zwaarder, waardoor het zinkt. Het tegenovergestelde gebeurt in smeltgebieden. De onderzoekers willen kijken of ze kunnen ontdekken welke delen van de ondergrondse oceaan het meest gastvrij zijn voor leven, zoals we dat nu kennen, zodat toekomstige missies (zoals de Dragon missie) om op Enceladus te zoeken naar tekenen van leven beter gericht kunnen worden. Hier het vakartikel over de waarnemingen aan Enceladus, verschenen in Nature Geoscience. Bron: Science Daily.

Share

Comments

  1. Postelse Hoeve zegt

    Interessant maantje!!!

Speak Your Mind

*