Site pictogram Astroblogs

Voor het eerst is röntgenstraling van Uranus gedetecteerd – je verwacht ’t niet

In roze de plekken waar röntgenstraling vandaan komt. Credit: X-ray: NASA/CXO/University College London/W. Dunn et al; Optical: W.M. Keck Observatory

Sterrenkundigen zijn er voor het eerst in geslaagd om röntgenstraling afkomstig van de planeet Uranus te ontdekken en wel met NASA’s Chandras röntgenruimtetelescoop. En da’s eigenlijk niet wat je van de zevende planeet vanaf de zon verwacht, want het is een grote ijskoude gasplaneet. Uranus heeft net als Saturnus en in imndere mate ook Jupiter ringen in z’n evenaarsvlak. Met Chandra werd twee keer naar Uranus gekeken, de eerste keer in 2002 en de tweede keer in 2017. Recente analyse van die waarnemingen laat zien dat er inderdaad röntgenstraling van Uranus afkomstig is en dat er in 2017 zelfs sprake lijkt te zijn van een soort van röntgenvlam. De vraag is natuurlijk wat de bron is van de röntgenstraling van Uranus. Dat blijkt voor het grootste deel niet Uranus zelf te zijn, maar de zon. Net als zonlicht in de aardse atmosfeer verstrooid wordt zo verstrooid Uranus ook röntgenstraling afkomstig van de zon en die verstrooide straling wordt weer naar de aarde gekaatst. Maar een deel is vermoedelijk wel van Uranus afkomstig en wel van z’n ringen. Van Saturnus weten we dat diens ringenstelsel in staat is om röntgenstraling te produceren, hetgeen gebeurt als geladen deeltjes in de ruimte om hem heen, zoals protonen en elektronen, botsen met de deeltjes van de ringen. Zoiets zou ook bij Uranus het geval kunnen zijn. Het zou ook kunnen dat de röntgenstraling wordt veroorzaakt door het poollicht van Uranus, iets wat ook bij het aardse poollicht en bij dat van Jupiter is waargenomen. Het bijzondere van Uranus is hij ‘op z’n kant ligt’, dat wil zeggen dat zijn evenaar bijna haaks staat op z’n baanvlak om de zon – zijn rotatieas is zowat parallel aan dat baanvlak. Het zou kunnen dat die bijzondere stand het magnetisch veld van Uranus en daarmee z’n poollicht extra complex en veranderlijk maakt.

YouTube video player

Hier het vakartikel over de ontdekking van röntgenstraling afkomstig van Uranus, te verschijnen in het laatste nummer van de Journal of Geophysical Research. Bron: Chandra.

FacebookTwitterMastodonTumblrShare
Mobiele versie afsluiten