Maankrater Copernicus gefotografeerd met de 15cm F8 Newton
Vreemde tijden….vreemde methodes….opvallende resultaten. Want…eh…zie hier zowaar, tot mijn stomme verbazing, mijn beste maanfoto die ik tot op heden uit mijn astrofotografische mouw heb weten te schudden. Ik heb dit plaatje alweer een paar weekjes of wat geleden gemaakt….en elke keer als ik er na kijk dan word ik weer ozo happy….Alles lijkt aan dit maankiekje op een voor mij niet echt te bevatten manier te kloppen….compositie, kleur, scherpte….de hele mik mak.
Het vreemde is nu dat de manier waarop ik dit plaatje heb geschoten nogal afwijkend is van de heden ten dagen normaal gebruikelijke wijze van maan en planeetplaatjezzz schieten, zijnde de zogenaamde “lucky imaging technique”….ofwel, wat is het “goede” aan al het “foute” welke tot dit onverwacht aangename plaatje heeft geleid?? In mijn persoonlijke lekkere rustige heldengozer Jochem Myjer-lingo..: “Snap…snap…snap er niets van!!!”
Die zogenaamde lucky imaging techniek behelst, even kort door de bocht omschreven het, tijdens zo luchtonrustloze waarneem-omstandigheden, met een speciale maan en planetenfoto webcam-achtige digitale camera vastgeplakt aan je telescoop, razendrap achtermekaar schieten van een ware zondvloed aan opnames (eigenlijk gewoon een filmpje) en deze dan met speciale software vervolgens digitaal laten uitpluizen in de hoop op die ene toevallige perfecte lucky shot opname.
DE voor ons astrofotografen zwakste schakel/grootste boosdoener in dit beeldvormende proces van……aardatmosfeer-instrumentatie-beeldmanipulatie…… is de atmosfeer van Moeder Aarde….De lokale toestand van de aardatmosfeer waardoor de hunkerende astrofotograaf probeert een maan of planetenplaatje te schieten duiden we aan met de ietwat vreemd klinkende engelstalige term “seeing”, waarvoor wij danweer in “Hollandse Polderlingo” de kreet “luchtonrust” gebruiken.
De maagdelijke fotonen van het perfecte maan en planetenbeeldje komen helemaal over al die vele miljoenen deep space kilometers naar Moeder Aard gevlogen om “in het zicht van de finish”, in die laatste lullige paar kilometers bij de doortocht door de aardse atmosfeer compleet doormekeer gesmeten te worden met een verwrongen onscherp plaatje tot gevolg, precies op de plek waar wij visuele en fotografische planeetwaarnemers, dat juist NIET willen hebben…te weten op ons netvlies danwel op de (CCD/CMOS) sensor van onze camera!!!
De atmosfeer van ons ruimteschip Aarde is overal …of dit nu willen of niet…in principe continu in beweging, maar er zijn ook continu achter elkaar hele korte momentjes waarbij dit MINDER of zelfs even helemaal NIET het geval is. Er zijn uiteraard plekken en momenten waar dit verschijnsel minder ranzig is maar deze meteofactor is en blijft overal en altijd een lastig niet beinvloedbaar effect.
Je kunt jezelf voorzien van de beste optiek verkrijgbaar c.q. voor jou betaalbaar plus de beste state of the art maan-planetencam en zelfs als je de supercomputer van CERN weet te hacken voor je zelfgeschreven beeldmanipulatie-hypersoftware, maar dan nog, als die paar honderd kilometer lucht boven jouw boevenkop plus high tech teletoeter gezellig in beroering is dan rest er maar één oplossing….het hele zooitje weer inpakken en gezellig achter de kwelbuis kruipen en het (Z)eurovisie songfestival tot je laten komen. Overigens, er is natuurlijk wel een ultieme “remedie” voor de meteorologisch getergde amateur maan en planeetfotograaf, zij het dan een wel hele drastische in de vorm van een kek waarneemplekje ergens op 500 km hoogte in LEO…low earth orbit….maar dat gaat hem (nog even) niet worden!!
Deze korte momentjes van perfecte “seeing”, de momentjes van weinig/geen luchtonrust op een gemiddeld goede avond, daar moeten wij het alhier op het oppervlak van Moeder Aard dus van hebben, willen we van die fijne retestrakke maan en planetenplaatjes “scoren”, maar die momentjes zijn helaas pindakaas niet te voorspellen en kunnen alleen maar “gevangen worden” door zo lang mogelijk zo veel mogelijk (vele honderden tot zelfs duizenden!!!) heel kort belichte opnames achter elkaar te maken, in de hoop dat er tussen al die “luchtonrustkneuzen” toch een paar “perfecte seeing-juweeltjes” verborgen zitten.
Afgezien van de beste waarneemplek op Moeder Aard en dito super-optiek zijn supersnelle planetcams (60 frames/sec of meer) en een laptop die in heel korte tijd heel veel giegelbeits aan data kan verhapstukken hiervoor de vereiste kroonjuwelen voor de ambitieuze maan en planeetfotograaf.
Daarnaast heb je ook nog speciale software nodig zoals o.a. Registax om die juweeltjes eruit te kunnen”vissen”. En dan heb je aan één zo’n juweeltje eigenlijk nog steeds niet genoeg, want een andere “beeldverpester” is de onvermijdelijke camera-ruis. Het elektronische proces van fotonenvangen en tot uiteindelijke afbeelding verwerken, welke plaatsvind in de machinekamer van de digitale camera geeft ook….helaas…een zekere mate van beeldkwaliteitvermindering. Dit vervelende verschijnsel kan gelukkig op een heel effectieve manier bestreden worden door zoveel mogelijk “perfecte beeld juweeltjes” software-matig zogenaamd te “stacken”.
Cameraruis is een willekeurig verschijnsel. Door heel veel perfecte plaatjes samen te voegen tot één perfect plaatje gaat die niet-willekeurige perfectie de boventoon voeren t.o.v. de willekeurige cameraruis waardoor je een nieuw “verzamelplaatje” krijgt die beter is dan dat oorspronkelijke ene perfecte plaatje.
Tussen het traject van die laatste honderden kilometers door de woelige aardatmosfeer en de interactie met de camera-sensor ligt tenslotte nog een derde, ook zeker niet te onderschatten “fotonen-obstakel” en wel in de vorm van de gebruikte telescoop.
Natuurlijk zie je MET een telescoop altijd meer dan ZONDER zo’n geval…en met iedere telescoop kan je de maan en de planeten zien/fotograferen…MAAR..met sommige telescopen zie je toch net effe iets meer dan met andere telescopen.
Nu heb ik al jaren en jaren een telescoop van uitnemende optische kwaliteit, zijnde mijn 20cm F6 Orion optics Newton gemonteerd op een eveneens uitmuntende (maar pittig zware) parallactische montering…de zwarte sky watcher EQ6. Tevens heb ik ook een prima , edoch toegegeven op leeftijd zijnde, Philips ToU pro webcam en normaal gesproken pas ik, als ik maan en planetenplaatjes wil schieten, met deze opzet de voornoemde lucky imaging methode toe, met voor mij tot op heden tot redelijkerwijze tevredenheid stemmende resultaten!
EDOCH……Voor het maken van nevenstaande plaatje heb toch maar eens even het oude routinematige astrofotografische roer resoluut ende radicaal omgegooid. In eerste instantie vooral omdat ik lui was….wilde gewoon “effe”de maan fotograferen maar had totaal geen goesting om mijn stokoude windows 98 lap top op stoom te brengen. Deze laptop is zo oud dat de batterij morsdood is en het “digi-gebakkie” loopt dus alleen op een heel lang 220 volt verlengsnoer.
Een modernere laptop (die ik ook heb rondslingeren) is helaas geen optie omdat de windows 98 lap top de enige laptop is waarvoor ik drivers heb kunnen vinden voor de ToU pro. Als iemand iets weet hoe ik die Philips ToU pro webcam met een windows 7 of windows 10 laptop kan aansturen dan hou ik mij van harte aanbevolen.
Ja…ik kan natuurlijk ook die “kolen en stoom ToU pro webcam”gewoon door de plee spoelen en een moderne planeten camera aanschaffen, maar daar heb ik dan weer (nog) geen zin in!!
Maar goed….geen zin dus in het webcam/laptopgebeuren….en ook geen zin om die loodzware EQ6 plus 20cm Newton naar buiten te sleuren…..en dus….”and now for something completely different”…om maar eens een oude bekende Monty Python-kreet te citeren…..mijn 15cm F8 apokiller planetaire Newton op lichtgewicht EQ3 plus Canon 1000D in stelling gebracht. De diepere gedachte achter deze geste….afgezien van het toegeven aan die groteske vlaag van luiheid…..was de nieuwsgierigheid naar het prestatie-niveau van dit setje en deze methode.
De combi van een speciaal voor maan en planeetfotografie ge-optimaliseerde planetaire Newton met als fotonendetector de veel modernere (vergeleken met die kolen en stoom webcam) canon 1000D zou toch wellicht zo z’n voordelen moeten kunnen hebben??!!
Vergeleken met het “oude circus” zouden er “op papier” in het “nieuwe circus” twee potentieel zwakkere schakels kunnen zitten….de ene zijnde die lichtere en derhalve toch meer trillingsgevoelige EQ3 montering, de andere de veel lagere framerate van de canon 1000D, zijnde slechts 3 frames/sec. Maar…ach….waarde lezeressen en lezers, niet geprobeerd altijd mis….ja toch, niet dan???
Afijn, het hele zooitje buiten op straat geflikkerd en knallen met die hap….eh oeps…ik bedoel natuurlijk te zeggen, mijn kostbare kwetsbare instrumentarium op een zorgvuldig gekozen waarneemplek opgebouwd, nauwkeurig afgesteld en gecallibreerd…hihi!!!
Eén van de modificatie’s aan die sky watcher 15cm F8 Newton waar ik echt heel erg gelukkig mee ben dat is die dikke ventilator die ik achter de de hoofdspiegel heb gemonteerd en het feit dat ik gekozen heb om deze aan de kijkerbuis te laten zuigen en NIET tegen de hoofdspiegel aan de kijkerbuis in te laten blazen. Op internet kwam ik steeds meer aanwijzingen tegen dat de beste manier van kijkerbuisventilatie er toch eentje is waarbij de warme lucht van achter de hoofdspiegel UIT de buis wordt gezogen, bij grotere (20cm plus) telescopen eventueel nog in combinatie met een setje kleinere ventilatoren die over het spiegeloppervlak blazen.
Het eerste wat ik dus doe, direkt na het opbouwgebeuren, dat is het aansluiten van de buisventilator op de dikke 12 volt auto accu die ook de EQ3 voorziet van “prik”. In de praktijk is gebleken dat deze fan zo trillingsvrij draait dat ie ook tijdens het waarnemen/fotograferen aan mag/kan blijven staan. De EQ3 heeft een zogenaamde “Moon tracking mode” voor net effe nog iets meer volgraffinement, daarna de canon 1000D samen met een 3x barlowlens (geeft dan 3.60 meter brandpunt i.p.v. 1,20 meter) in de oculairhouder geplaatst en tenslotte het te kieken stukkie maan met Canon-zoeker visueel zo aangenaam mogelijk in het beeldveld geplaatst.
Het lastigste gedeelte van heel dit “in en afstelritueel” is het scherpstellen. Want….eh….dat is echt wel “een dingetje…nou ja, zeg maar DING” met deze set up van lange dunne windvaanloeder van een F8 Newton op die gewoonweg net iets te ondermaatse EQ3 montering en geen afstandbedienbare motordrive focuceerinrichting en zelfs geen handmatige fijnfocuseer-mogelijkheid…oeps!!
Aan de Canon 1000D zal het niet liggen want die heeft dan weer ten favure van dit scherpstelproces echt een heerlijk fijne (10x) live focus functie en dus is het vooral toch een kwestie van heel voorzichtig “handje-worstelen” geblazen om een perfect gefocuseerd beeldje te verkrijgen….niet ondoenlijk, maar je moet er wel wat voor doen, zullen we maar zegge!!!
Om, met deze behoorlijk wiebelgevoelige set up een zo kort mogelijke belichtingstijd te kunnen benutten de ISO waarde op 800 gezet, welke uiteindelijk met een belichtingstijd van 1/30 sec een acceptabel histogram liet zien!!……..en daarna…..er op los knallen maar?!! Nou…eh…nee dus…..want na 20 opnames vond ik het wel weer welletjes…..ik was in een luie bui deze specifieke avond, weet U nog?!?….Oh ja….en niet alleen in een luie bui…maar zo realiseer ik mij nu pas, tijdens het schrijven van dit verhaal, ook nog eens in een enorme “domme eikel-bui”, daar ik bij het maken van deze 20 opnames welliswaar en uiteraard de zelfontspanner heb gebruikt edoch helemaal vergeten ben om de “spiegelopklapfunctie” van canon 1000D te activeren om samen met die zelfontspanner alles uit de kast te halen als het gaat om belichtings-trillingonscherpte te voorkomen.
Dat van die spiegelopklapfunctie, waarbij je voordat je de eigenlijke opname maakt eerst de camera-spiegel opklapt en laat uittrillen voordat de sluiter wordt geactiveerd, DAT had ik toch echt MOETEN weten….omdat ik in de goede oude natte fotografie-tijd heel fanatiek met een oerdegelijke ZENIT-B spiegelreflexcamera uit het land van oom Vladimir heb gewerkt…..een geweldig en gestoord solide ding (vind ik nog steeds)…. maarre… als die cameraspiegel op en neer ging kon je dat royaal meten op de schaal van Richter.
Om die “aardbevingen” geen invloed te laten hebben op je maan/planeetbeeldje, plaatste je in them yihaa good ol days een stukkie zwart karton voor de kijkeropening, dan zette je je camera open, vervolgens moest je zo ongeveer een week wachten voordat de grond onder je voeten was uitgetrild …en daarna kon je middels het kort afzwaaien met je kartonnetje pas echt je opname maken!!! Het siert de Canon 1000D dat het vergeten in te schakelen van die spiegelopklapfunctie blijkbaar weinig negatieve invloed lijkt te hebben gehad op het verkregen plaatje, waarvan akte!!
Afijn….tot zover het “straatvechtwerk”!!!…..Tijd voor het digitale nabewerkings-geworstel en aangezien ik nu toch royaal de astrofotografische kolder in mijn kop had, ook wat dit betreft ter lering ende vermaak even iets anders geprobeerd.
Normaal gesproken gebruik ik tot grote tevredenheid Deep sky stacker voor het vage vlekkenwerk en Registax voor de afdeling “lokale soepballen”….maar er bestaat ook nog zoiets als het softwarepakket genaamd “Autostakkert”….enne…tja….een wellicht ietwat vreemde en ietwat triest mislukkerig overkomende naam, hé!!! Die naam zou wellicht in eerste instantie de totaal onterechte indruk kunnen wekken van een “digi-kneus” maar niets is echter minder waar…”Autostakkert” is een heel prettig intuitief en zeer effectief werkend stackprogramma en ook nog eens van eigen hollanschen bodem. Zo ik nu ondervonden heb gaat stacken met autostakkert beter en makkelijker dan met Registax, die daar trouwens ook geen kneus in is, hoor…maar als je toch gaat vergelijken! Wat Autostakkert niet kan en waar Registax zo ongeveer koning, keizer, admiraal in is dat is het verscherpingsproces (middels de hyperkrachtige wavelets-functie!!!) welke volgt direkt NA het stacken….
en dus….heb ik van die 20 grote JPEG’s met behulp van Autostakkert er uiteindelijk 6 gestackt en die vervolgens daarna nog even door Registax “gerost” voor het verscherpingsproces…..and Bob’s your uncle!!!
Tja…..en waarom is dit specifieke plaatje nou zo “aardig gelukt”??? Ligt dat aan de telescoop?…of de gebruikte DSRL-camera i.p.v. webcam??…..of was het op la moment surpreme toevallig “super goeie seeing”….of ligt het toch aan het stacken met autostakkert….OF…..OF….OF…???? Nou ja, maakt me ook eigenlijk geen reet uit…ik heb lol gehad bij het maken van……het plaatje schenkt mij veel genoegen….en ik heb weer zeer plezant het nodige te doen aan R&D-werk, hetgeen mij fijn van de straat houd of eigenlijk juist op de straat!!! U zijt allen van harte gevaccineerd gegroet!!
