Barnard’s star in het sterrenbeeld Ophiuchus (Slangendrager) op 1 Juni 2021
Dit bijzondere object, Barnard’s star/de ster van Barnard, staat alweer een hele tijd hoog op mijn astronomische Bucketlist. Ooit lang geleden in de goeie oude pre-coronatijd was ik bij zo’n heerlijke bijeenkomst van de landelijke werkgroep Astrofotografie en daar liet iemand (Zucht, ik word een daggie ouder en dus…wie oh wie was dat ook alweer??) voor de verandering eens geen hyperhubblepalletspetter-gekleurde normaal knijtervage maar nu, dankzij 45 000 uur belichten, van het projectiescherm afknallend obscuur fuzzy blobje zien….maar…een heel simpel zwart-wit plaatje van zomaar een veldje sterren met daarin te zien drie kleine witte stipjes met drie jaartallen (1995, 2005,2015) ernaast geschreven. Dit simpele zwart-wit kiekje, een stapeling van drie opnames geschoten met tussenpozes van 10 jaar, liet op fijn eenvoudige en zeer illustratieve manier iets zien wat in de ogenschijnlijk ozo statische wereld der sterren namelijk best wel moeilijk te zien is….en dat is….beweging!!!
Omdat het hele “sterrengebeuren” plaatsvindt op onmogelijke afstanden en naar de kortlevende menselijke maat dito onmogelijke tijdschaal, LIJKT het “daarboven” allemaal stil te staan….maar ja….we weten ook allemaal dat dat dus absoluut een vette misvatting is….Alles beweegt met, voor menselijke begrippen, soms echt gestoord hoge snelheden.
Ons ruimteschip Moedertje Aarde rent met een snelheid van zo’n 30km/sec om de Zon….en die beweegt weer met een snelheid van 225 km/sec om het het centrum van ons Melkwegstelsel… Dat Melkwegstelsel van..eh..”ons”(??) beweegt zich vervolgens met een stevig vaartje van 600km/sec door ons onmetelijke Universum….en dat heb ik nog niet eens over snelheid waarmee datzelfde onmetelijke Universum dan weer uit elkaar aan het spatten is!!
Ofwel, het is absuluut “gezellig Max Verstappen daarboven” maar in tegenstelling tot “onze Max op het straten circuit tijdens de grand prix van Monaco” zien we wat die “astronomische Max-factor” betreft er “daarboven” toch eigenlijk maar bar weinig van. Echter, dat met twee gele streepjes gemerkte, ogenschijnlijk “lullige stippie”op nevenstaande (eigen) opname is een zeer leuke en tevens ook een zeer nabije uitzondering op deze statische universum regel. Dit stippie, Barnard’s star, is namelijk een zogenaamde “hoge snelheidsster” vernoemd naar zijn ontdekker (in 1916) Eduard Emerson Barnard.
De ster van Barnard is een rode dwergster , een ster die dus een flink stuk kleiner en minder fel/warm is dan onze Zon. Tevens staat Barnard’s ster heel dichtbij en wel op een luttel afstandje van slechts 6 lichtjaar en daarmede is deze kleine rode schoonheid de op één na dichtsbijzijnde ster ten opzichte van onze Zon, met als “enige echte competitie” de ster Proxima Centauri die op iets van 4.2 lichtjaar te vinden is.
Die andere rode dwergster, de wereldberoemde Proxima Centauri, die kunnen wij hier op het noordelijk halfrond niet zien, daarvoor moet je, als het ooit weer mag van het virus, effe op astro-expeditie gaan naar Australië en omgeving. De trieste, in vergelijking met Proxima bijkans totaal onbekende, goede tweede zijnde Barnard’s ster is gelukkig voor ons “noorderlijk halfronders” wel te zien als een zwak sterretje van magnitude 9.5 ergens goed verstopt in het megagrote maar ook megazwakke sterrenbeeld Ophiuchus, ofwel in “polderlingo” in het sterrenbeeld Slangendrager, welke ten tijde van de lente te vinden is aan de zuidelijke sterrenhemel ietwat ongeveer onder het veel bekendere en opvallender sterrenbeeld Hercules.
In de hemelse competitie met haar collega rode dwerg, glamour-ster Proxima Centauri, heeft good old Barnard het maar moeilijk, want deze is dus echt veel zwakker (mag 5 versus 9.5) en Barnard’s ster staat ook nog eens “goed verstopt” in een groot en moeilijk te herkennen zwak sterrenbeeld…..maarre….de ster van Barnard heeft echter wel een heel knallende “partytric up his sleeve” die Proxima met een afgebroken wielophanging naar de pits doet hinken en dat is….SPEED!!!!!
De eigensnelheid van deze “galactic intruder” is iets van een dikke 160km/sec, waarvan de in de richting van de Zon georienteerde component iets van 110km/sec bedraagt. Met het begrip “galactic intruder” wordt bedoeld dat Barnard’s ster GEEN mainstream ster is maar een zogenaamde “Halo-ster”. Dit zijn sterren uit de grote sterrenwolk rondom ons melkwegstelsel. Zo nu en dan “valt/sjeest” er een ster uit die “halo” met een rotvaart haaks dwars door het baanvlak der mainstreamsterren waarin onze Zon braaf haar rondjes om het galactische centrum draait. Barnard’s star is dus in feite een “van rechtsboven komende” toevallige passant!!
Barnard’s ster is zoals eerder gezegd echt rete-snel en omdat hij zo dichtbij staat is die razendrappe eigenbeweging ook/zelfs met bescheiden amateur-astrospeelgoed fotografische heel goed vast te leggen. Omdat ik die tweede vergelijkingsfoto pas over 10 jaar kan gaan maken vanaf mijn balkonnetje in het astronomisch bejaardentehuis heb ik mijn eerste plaatje even moeten combineren met een ouder kiekje van een collega. Dit oudere kiekje, gemaakt door een griekse astrofotograaf, werd mij aangereikt door hopman Arie nota bene zelf (dank…dank..dank), die dit plaatje al eerder had gebruikt in een astroblogje over Barnard’s star geschreven in 2010.
Nu staat Barnard’s star welliswaar niet echt makkelijk te vinden tussen de zwakke sterren van Slangedrager….maar als je jezelf eenmaal naar de directe omgeving van Barnard’s star hebt” ge-starhopt” danwel “ge-GoTo’d” dan hebbie wel de dikke mazzel dat deze onopvallende rode “renkoekoek-ster” als het ware bijna staat “aangewezen” met een dan weer ech wel zeer opvallend groepje sterretjes in de vorm van een heuse pijl!! Dit pijlvormig groepje sterren maakt het vinden van Barnard’s ster tussen al die vele andere zwakke sterpuntjes op je eigen opname een flink stukkie makkelijker dan “normaal”!!! Nu ik weet waar ik naar moet kijken, ga ik zeker ook eens binnenkort voor de lol er een visuele poging aan wagen.
Mijn originele opname heb ik gemaakt met mijn 500mm F8 Maksutov telelens/Canon 1000D combi gemonteerd op de EQ6 montering aangestuurd door de Lacerta Mgen stand alone autoguider. Het betreft een enkele opname van 6 minuten.
Ok….het is “maar een onopvallend stippie in een onopvallend sterveldje” maar toch met het hele verhaal er achter wordt het, vind ik, toch opeens een heel ander…leuk en spannend verhaal en dit feit staat dan nog eens helemaal los van al die fijn-speculatieve berichten van vroeger (de eventuele planeet van P.vd Kamp in de jaren 60) en heden ten dagen aangaande een eventueel al dan niet aanwezig zijn van een planeet danwel planeten!! Gaat dat eens zien….gaat dat eens zien!!!
