In het midden gemarkeerd SMSS J200322.54-114203.3. Credit: Da Costa/SkyMapper
Jawel zo heten ze, magneto-rotationele hypernovae. Enorme explosies van sterren, die wel tien keer zo krachtig als een supernova kunnen zijn. Tot nu toe allemaal hypothetisch, maar een team van sterrenkundigen onder leiding van David Yong, Gary Da Costa en Chiaki Kobayashi (Australian National University) denkt er aanwijzingen voor gevonden te hebben en wel bij de ster genaamd SMSS J200322.54-114203.3. Dat is een zeer oude ster in de halo van het Melkwegstelsel (leeftijd 13 miljard jaar, afstand 7500 lichtjaar), in het sterrenbeeld Adelaar (Aquila), die veel meer ‘metalen’ bevat dan andere sterren van dezelfde leeftijd – sterrenkundigen noemen elementen zwaarder dan helium al metalen, in dit geval gaat het om zink, uranium, europium en wellicht ook goud. Tot nu toe dachten de sterrenkundigen dat botsende neutronensterren dé producent waren van dergelijke zware elementen, maar in het geval van SMSS J200322.54-114203.3 kan dat niet de complete hoeveelheid metalen verklaren. Het vreemde van de ster is bovendien dat hij juist weinig ijzer bevat, ook een metaal, maar 3000 keer minder dan wat de zon daarvan bevat. De sterrenkundigen denken daarom dat alleen de explosie van een ster vroeg in het heelal (pakweg 1 miljard jaar na de oerknal), die zeer snel roteerde en die een sterk magnetisch veld had, de benodigde hoeveelheid neutronen kon produceren om al die metalen te verklaren. Vandaar dat men nu op de proppen komt met die magneto-rotationele hypernova, een snel roterende zware ster met een sterk magnetisch veld die een ‘core collaps’ meemaakte en die daarbij alle stabiele elementen uit het periodiek stelsel in één keer produceerde. Over hypernovae wordt al sinds de jaren negentig gespeculeerd, maar dit is de eerste keer dat ze er aanwijzingen voor hebben gevonden. SMSS J200322.54-114203.3 moet in de buurt van die hypernovae hebben gestaan en de ‘chemische soep van elementen’ die daarbij ontstond tot zich hebben genomen. Hier het vakartikel over de waarnemingen aan SMSS J200322.54-114203.3, verschenen in Nature. Bron: Astro3D.
