28 maart 2024

Abell 1775: een complexe botsing van clusters van sterrenstelsels

Abell 1775. Rood is radiostraling, blauw röntgenstraling. Credit: X-ray: NASA/CXC/Leiden Univ./A. Botteon et al.; Radio: LOFAR/ASTRON; Optical/IR:PanSTARRS

Een internationaal team van sterrenkundigen onder leiding van Andrea Botteon (Universiteit van Leiden) heeft met de Chandra röntgen-ruimtetelescoop van de NASA onderzoek gedaan naar Abell 1775, een tweetal clusters van sterrenstelsels die met elkaar aan het botsen zijn, gelegen op 960 miljoen lichtjaar afstand van ons in het sterrenbeeld Ossenhoeder (Boötes). We kunnen gerust stellen dat die botsing van Abell 1775, waarbij een kleiner cluster van sterrenstelsels zich in een groter cluster boorde, complex is en geleid heeft tot een ingewikkelde toestand van hete straalstromen, koude fronten, radiofilamenten en heet gas tussen de sterrenstelsels. Als zo’n kleinere cluster botst met een grotere soortgenoot, dan wordt die kleinere meestal ontdaan van al zijn gas, dat dan als een lange staart achter de cluster aan vliegt, afgeremd door het gas van het grotere cluster. Maar als de kleinere cluster de kern van het grotere cluster gepasseerd is merkt z’n staart dat er minder weerstand is en als een soort van katapult schiet de staart dan voorbij de kleinere cluster. Hieronder zie je een foto in meerdere golflengten van Abel 1775, hieronder een gelabelde versie met de verschillende onderdelen van de complexe situatie aldaar – de staart als gevolg van de katapult zie je linksonder vanuit de kleine cluster in blauw.

Credit: X-ray: NASA/CXC/Leiden Univ./A. Botteon et al.; Radio: LOFAR/ASTRON; Optical/IR:PanSTARRS

In Abell 1775 zijn ook een duidelijke jet of straalstroom van heet gas te zien, veroorzaakt door een superzwaar zwart gat in het centrum van één van de centrale elliptische sterrenstelsels van de cluster. De straalstroom, die ook in radiolicht zichtbaar is, is zo’n 2,9 miljoen lichjaar lang, twee keer zo lang als men eerst dacht. Naast de ‘katapult’-theorie (Engels: slingshot theory) van de staart van het kleinere cluster is er nog een andere theorie voor de gekromde staart, welke de ‘klotsende’ theorie (Engels: sloshing theory) wordt genoemd [1]En die theorie gaat als volgt: als een kleine cluster een grotere nadert, zal het dichte hete gas van de grotere cluster er door de zwaartekracht toe aangetrokken worden. Nadat het kleinere cluster … Lees verder.

Over beide theorieën zijn twee vakartikelen verschenen, hier van de katapult-theorie en hier van de klotsende-theorie. Bron: Chandra.

Voetnoten

Voetnoten
1 En die theorie gaat als volgt: als een kleine cluster een grotere nadert, zal het dichte hete gas van de grotere cluster er door de zwaartekracht toe aangetrokken worden. Nadat het kleinere cluster het centrum van het grotere cluster is gepasseerd, keert de bewegingsrichting van het clustergas om en reist het terug naar het centrum van het cluster. Het clustergas beweegt weer door het centrum en “klotst” heen en weer, vergelijkbaar met het klotsen van wijn in een glas dat zijwaarts wordt geschud. Het klotsende gas komt in een spiraalvormig patroon terecht omdat de botsing tussen de twee clusters uit het midden was.
Share

Comments

  1. Het was ergens in 2001 dat ik mijn eerste college volgde, wat over botsende Sterrenstelsels ging.
    Dit is dus ongeveer 20 jaar geleden en in die tijd heb ik mij er wel eens in verdiept wat in deze benaderingen nu echt botst of botsen zou mogen heten.
    Persoonlijk vind ik het woord wat te gewelddadig voor dat wat er zeer waarschijnlijk werkelijk gebeurt.
    Want alle objecten in kwestie staan zo…. ver uit elkaar dat zeker 99,999% niet met elkaar in botsing komt.
    Als iets het wel doet is het, het gas en/of stof en moet dat dan werkelijk een botsing heten.
    Dat er veel veranderd aan de structuur van beiden zich benaderende objecten is zeker een feit.
    Want de Ruimte – Tijd structuren vervormen zeer zeker en zo krijgt het object een heel andere ruimtelijke opstelling.
    Alles gebeurt op vele locaties in ons heelal en op kleine maat ook nu in onze Melkweg.
    Botsende Sterrenstelsels of andere objecten is een machtig studie onderwerp waar vele mooie plaatjes over te vinden zijn.

Speak Your Mind

*