In rood de lokaties van de drie ultralichtzwakke dwergstelsels die ontdekt zijn, in rood de twee eerder ontdekte UDF’s. Credit: Mutlu-Pakdil et al., 2021
Sterrenkundigen hebben met behulp van de Hubble ruimtetelescoop vlakbij het spiraalstelsel NGC 253 drie nieuwe ultralichtzwakke dwergsterrenstelsels (Engels: ultra-faint dwarf galaxies UFD’s) ontdekt. Twee waren eerder al ontdekt (in 2014 en 2016), dus dat maakt dat er nu vijf van die dwergstelsels vlakbij NGC 253 bekend zijn. UDF’s zijn de meest lichtzwakke sterrenstelsels die er zijn en ze bestaan hoofdzakelijk uit donkere materie. Chemisch gesproken zijn ze het minst van alle sterrenstelsels ontwikkeld en daarom beschouwen sterrenkundigen ze dan ook als fossielen uit het vroege heelal. De drie dwergstelsels werden ontdekt in het kader van het Panoramic Imaging Survey of Centaurus and Sculptor (PISCeS) project. Een team van sterrenkundigen onder leiding van Burçin Mutlu-Pakdi (Universiteit van Chigago) doet mee met PISCeS en zij ontdekten de drie UDF’s met behulp van Hubble. NGC 253 is het hoofdstelsel van een cluster van sterrenstelsels genaamd de Sculptor Groep, gelegen op 11,4 miljoen lichtjaar afstand. De stelsels zijn moeilijk zichtbaar (logisch als UDF zijnde), maar door te kijken naar ruimtelijk compacte ‘overdichtheden’ in de sterren kon men de drie ultralichtzwakke stelsels onderscheiden. Het drietal heeft de naam Scl-MM-dw3, Scl-MM-dw4 en Scl-MMdw5 gekregen, ja je raadt het al, de eerdere UDF’s waren Scl-MM-dw1 en Scl-MM-dw2. Hun leeftijd is zo’n 12 miljard jaar, dus het zijn fossiele sterrenstelsels uit de tijd van de reïonisatie in het vroege heelal, toen de allereerste sterren en sterrenstelsels met hun sterke UV-straling zorgden voor de reïonisatie van het neutrale waterstofgas. Scl-MM-dw3 is de kleinste van het drietal, zo’n 362 lichtjaar in straal, 11,34 miljoen lichtjaar van de aarde, 264.000 lichtjaar van NGC 253 verwijderd, met een massa van 110.000 zonsmassa. Scl-MM-dw4 is net zo zwaar als Scl-MM-d3, maar met een straal van 613 lichtjaar is ‘ie wel 70% groter dan Scl-MM-dw3. Hij ligt 13,37 miljoen lichtjaar van ons vandaan en 280.300 lichtjaar van NGC 253 vandaan. Scl-MM-dw5 is met een straal van 1.167 lichtjaar de grootste van de kleintjes en telt 140.000 zonsmassa op de weegschaal. Hij staat op 12,71 miljoen lichtjaar afstand van ons en 313.000 lichtjaar van NGC 253. Hier het vakartikel over de drie UDF’s. Bron: Phys.org.
