NASA stelt wereldkaart samen met meteoorvuurballen van de afgelopen 30 jaar

NASA heeft een nieuwe kaart gepubliceerd waarop iedere vuurbalmeteoor die sinds 1988 tot 2021 de hemel oplichtte gelokaliseerd is. Het is het Center for Near Earth Object Studies (CNEOS) van NASA’s Jet Propulsion Laboratorium die de kaart samengesteld heeft, de data is verkregen via sensoren van Amerikaanse overheidsinstellingen. De wereldkaart, toont stippen in kleuren en maten proportioneel tot de impactenergie van de vuurbal, d.w.z. de totale energie die de meteoroïde door zijn snelheid in de atmosfeer bracht. De honderden gedetecteerde vuurballen zijn meteoren, ruimterotsen groot genoeg om een helder licht te produceren als ze langs de hemel razen. Elke dag wordt de aarde gebombardeerd vanuit de ruimte door stof en deeltjes ter grootte van een zandkorrel. Soms leidt dit tot een heldere ‘vuurbal’, een meteoor met een schijnbare helderheidsmagnitude van ten minste -5. Daarentegen zijn de meteoroïden geassocieerd met een meteorenregen – de stroom puin die vrijkomt uit een komeet of asteroïde – veel kleiner, over het algemeen variërend van de grootte van een zandkorrel tot tientallen centimeters. Vuurballen geassocieerd met meteoorregens zijn mogelijk, maar zeldzaam.

Kaart
De kaart (gebaseerd op de interactieve kaart van Alain B. Chamberlain), toont stippen, in vier maten en kleuren. De grootte van elke stip is evenredig met de impactenergie (kinetische energie) van elke vuurbal; d.w.z. de totale energie die de meteoroïde door zijn snelheid in de atmosfeer bracht. Terwijl een meteoroïde de atmosfeer van de aarde binnendringt, wordt een deel van zijn kinetische energie omgezet in uitgestraalde energie – de heldere optische flits die door de sensoren wordt gedetecteerd. De rest wordt omgezet in geluidsgolven en energie op andere golflengten, soms volgt een schokgolf. Door veel van dergelijke meteoren te observeren, hebben wetenschappers een manier gevonden om de totale energie van zo een object te bepalen op basis van de optische flits. Hieruit kan dan de oorspronkelijke grootte van het object afgeleid worden voordat het object de aardse atmosfeer binnendringt. M.b.v. dergelijke berekeningen heeft men de asteroïde die in februari 2013 de lucht verlichtte boven Tsjeljabinsk, Rusland, op zo een 20 meter geschat. De Tsjeljabinsk vuurbalmeteoor is de grootste vuurbal in de CNEOS-database, die zich richt op grotere vuurbalmeteoren. Alle vuurballen in deze database zijn afkomstig van asteroïden met een diameter van minstens één meter. De Tsjeljabinsk vuurbal bracht een schokgolf te weeg met veel gewonden en schade aan gebouwen.  De op één na grootste groep vuurballen kwam grotendeels in de Stille Oceaan terecht, in het water maar ook op enkele van de eilanden, bijvoorbeeld Fiji.

Meteoren
Zoals gezegd, deze honderden vuurballen zijn meteoren, ruimterotsen groot genoeg om een helder licht te produceren als ze langs de hemel razen. Daarentegen zijn de meteoroïden geassocieerd met een meteorenregen veel kleiner, over het algemeen variërend van de grootte van een zandkorrel tot tientallen centimeters. Tijdens de piek van de Perseïden-meteorenregen, tussen 11 en 13 augustus j.l., raasden onlangs talloze lichtstrepen door de nachtelijke hemel, elk uur schoten er tussen de 40 en 100 vuurballen door de nachtelijke hemel. Terwijl de Perseïden en andere grote meteorenregens als de Geminiden en de Leoniden de meeste aandacht trekken zijn deze buien ieder moment van het jaar zichtbaar, en soms leidt dit tot een heldere vuurbalmeteoor.

Fotogeniek
Meteoren hoeven geen vuurballen te zijn om fotogeniek te zijn. NASA-fotograaf Bill Ingalls maakte bovenstaande foto van een meteoor die door de nachtelijke hemel scheerde op 11 augustus 2021, tijdens het hoogtepunt van de Perseïdenregen. Wat sluierbewolking weerkaatst het licht van verre stedelijke gebieden, een deel van de meteoor toont groen. Volgens Bill Cooke, hoofd van NASA’s Meteoroid Environment Office, komt dit door de manier waarop de meteoroïde zuurstofmoleculen exciteerde tijdens zijn impact op de atmosfeer. Cooke merkte ook op dat de Perseïdenbui bijzonder rijk is aan heldere meteoren en wijst op gegevens van NASA’s netwerk van all-sky meteoorcamera’s, die meteoren kunnen detecteren die helderder zijn dan Jupiter. “Het aantal heldere meteoren in de Perseïden is kleiner dan alle andere meteorenregens – 30 procent meer dan de Geminidenregens, die hogere snelheden heeft en ook bekend staat om zijn heldere meteoren.” Bronnen: NASA/SciTechDaily