29 maart 2024

ALMA animatie toont daadwerkelijke beweging van twee jonge sterren om elkaar

Impressie van XZ Tauri A en B en hun protoplanetaire schijven.
Credit: ALMA (ESO/NAOJ/NRAO).

Animaties van sterren die om elkaar heen draaien zijn er genoeg, computergestuurde beelden op grond van theoretische modellen. Maar wat ze met de Atacama Large Millimeter/submillimeter Array (ALMA) in Chili hebben gedaan is van een andere orde én uniek. Want de animatie die ze hebben gemaakt op basis van de gegevens van ALMA toont de ware beweging van twee om elkaar draaiende sterren, geen theoretische beweging. Het gaat om het jonge dubbelstersysteem XZ Tauri (460 lichtjaar van ons vandaan), welke drie jaar met ALMA is gevolgd, in 2015, 2016 en 2017. De sterren staan zo’n zes miljard km van elkaar vandaan, pakweg de afstand zon-Pluto. In die periode bewoog XZ Tau B 3,4 astronomische eenheid (1 AE is de afstand aarde-zon, 149 miljoen km) om XZ Tau A. Sterrenkundigen wisten een driedimensionaal beeld te krijgen van de hoek waaronder wij tegen de sterren aankijken. Beide jonge sterren zijn omgeven door een protoplanetaire schijf van gas en stof, het restant van de wolk waaruit ze ontstaan zijn. De waarnemingen met ALMA laten zien dat de twee schijven niet evenwijdig zijn, maar een hoek met elkaar maken. Ook is het baanvlak van de twee sterren om elkaar anders dan het vlak van de twee schijven. Hieronder de animatie waarin je de ware beweging ziet van XZ Tau B en XZ Tau A om elkaar heen. In de animatie is de beweging van XZ Tau stilgezet om die van XZ Tau B beter te laten zien. Radiogolven van de protoplanetaire schijven zijn grijs weergegeven.

Dubbelklikken voor de animatie. Credit: ALMA (ESO/NAOJ/NRAO), T. Ichikawa et al.

Het is dankzij dit soort waarnemingen dat sterrenkundigen meer te weten komen over het ontstaan en evolutie van dubbelstersystemen. Men denkt dat twee sterren van XZ Tau ontstaan zijn door de fragmentatie van een moleculaire wolk. Zouden de sterren uit een grote gasschijf ontstaan zijn – dat is het andere theoretische model – dan zou dat meer hebben geleidt tot baanvlakken van sterren en protoplanetaire schijven die evenwijdig lopen. Hier het vakartikel over het onderzoek aan XZ Tauri, verschenen in the Astrophysical Journal. Bron: NAOJ.

Share

Speak Your Mind

*