Impressie van een hete Jupiter dicht bij z’n ster. Credit: NASA, ESA and G. Bacon
Er zijn al meer dan vierduizend exoplaneten bekend en daarvan vormt zo’n tien procent een groep van grote hete gasreuzen, ook wel ‘hete Jupiters’ genoemd. Jupiter in ons zonnestelsel is een koude gasreus, omdat hij door z’n grote afstand tot de zon weinig warmte ontvangt en daarom koud is. Maar die hete Jupiters draaien in minder dan 10 dagen om hun ster (Jupiter doet er 12 jaar over) en dat komt omdat ze zeer dichtbij staan en daardoor bloedstollend heet zijn. Sterrenkundigen hebben nu met NASA’s Transiting Exoplanet Survey Satellite (TESS) zo’n hete Jupiter ontdekt die een record verbroken heeft. TOI-2109b draait in slechts 16 uren om TOI-2109, een ster die op 855 lichtjaar afstand staat in het sterrenbeeld Hercules. Hieronder zie je de periodieke dipjes in de lichtcurve van de ster, waargenomen met TESS. Om de 16 uur trekt de planeet voor de ster langs, een zogeheten transitie.
Credit: I.Wong et al.
TOI-2109b staat slechts 2,4 miljoen km van zijn moederster, veel dichterbij dan Mercurius van de zon verwijderd is (58 miljoen km om precies te zijn). Dat zorgt er voor dat het op TOI-2109b ziedend heet is: zo’n 3500 K aan het oppervlak. Dat maakt TOI-2109b tot de op één na heetste planeet die we kennen. Dat wil zeggen: aan de verlichte kant. TOI-2109b is namelijk ’tidal locked’ zoals dat heet, hij kijkt altijd met dezelfde kant naar de ster, zoals de maan altijd met dezelfde kant naar de aarde kijkt. Het zou dus kunnen dat de niet verlichte kant van TOI-2109b koud is, ehhh… of minder heet. De planeet is ongeveer vijf keer zo zwaar en 35% groter als Jupiter. De ster als TOI-2109 is half zo zwaar en groot als de zon. Uit de waarnemingen blijkt dat TOI-2109b langzaam maar zeker naar z’n ster spiraliseert en wel met een tempo van 10 tot 750 milliseconden per jaar. Dat betekent dat over pakweg 10 miljoen jaar de planeet verzwolgen zal zijn door zijn ster. Hier het vakartikel over de hete Jupiter, verschenen in the Astronomical Journal. Bron: MIT.
