Artistieke impressie van twee sterren die één en dezelfde atmosfeer delen, de oranje ovaal. Credit: Danielle Futselaar, artsource.nl
Sterrenkundigen hebben met de Atacama Large Millimeter/submillimeter Array (ALMA) in Chili 15 nauwe dubbelsterren onderzocht en daarbij hebben ze een fenomeen in beeld kunnen brengen wat de binaire systemen maar gedurende een korte fase in hun evolutie meemaken en wat de sterrenkundigen een ‘waterfontein’ noemen: de sterren stralen een grote hoeveelheid licht uit afkomstig van watermoleculen, veroorzaakt doordat de sterren enorme hoeveelheden gas uitspuwen. Met ALMA bestudeerde men het licht van koolmonoxide (CO) bij de 15 dubbelsterren in de Melkweg – de meest nabije staat 5000 lichtjaar van ons vandaan – en daarbij ontdekten ze dat de sterren hun buitenlagen aan het wegblazen zijn. Dat gaat met een enorme vaart: de sterren zijn pakweg net zo zwaar als de zon of zelfs nog iets zwaarder, maar in slechts een paar honderd jaar zijn ze al de helft van hun massa hierdoor kwijtgeraakt. In eerste instantie dacht men dat het allemaal enkele, geïsoleerde sterren waren, maar dat kan nooit verklaren waarom het massaverlies zo groot is. Maar als het binaire systemen betreft, waarbij de andere ster zó dichtbij staat dat die IN de atmosfeer van de andere ster staat, dan kan het massaverlies verklaard worden. Dat is waarin de vijftien onderzocht systemen zich nu bevinden, in wat de sterrenkundigen een “common envelope” fase noemen, iets wat je mooi geïllustreerd ziet in de tekening bovenaan, gemaakt door Astroblogger en illustrator Daniëlle Futselaar.
Een waterfontein in het systeem W43A, op 7000 lichtjaar van ons vandaan, in beeld gebracht met ALMA. Credit: ALMA (ESO/NAOJ/NRAO), D. Tafoya et al.
De sterrenkundigen denken dat die cocoons of gezamenlijke buitenlagen vaker voorkomen bij nauwe dubbelsterren en dat ze mogelijk ook een rol spelen bij zwaardere sterren, die uiteindelijk als supernova exploderen. In het geval van de 15 onderzochte dubbelsterren spuwt eén van de sterren in de vorm van jets of straalstromen gas uit, welke met een snelheid van 1,8 miljoen km per uur de ruimte in vliegen. Hier is het vakartikel over het onderzoek aan de vijftien binaire systemen, verschenen in Nature. Bron: Chalmers Universiteit.
Speak Your Mind