De winter begint vandaag – iedereen een fijn solstitium gewenst!

Credit: winterseitler / Pixabay.

Vandaag om 16.59 uur Nederlandse tijd exact begint de astronomische winter. Dat is het moment van het solstitium, ook wel de zonnewende genoemd. De zon heeft op dat moment de ecliptische lengte van 270° (het winterpunt van de ecliptica geheten) en daarmee ook de meest zuidelijke declinatie (-23°26’14”). Op het noordelijk halfrond zijn de dagen nu op z’n kortst. De meest late zonsopkomst gebeurt echter pas over negen dagen, op 30 december om precies te zijn en de vroegste zonsondergang gebeurde negen dagen eerder, op 12 december (zie de tabel hieronder).

Vroegste zonsondergang (12/12), langste nacht (21-22/12) en laatste zonsopkomst (30/12) van het jaar, in december 2021 (rode banden en vette getallen). De horizontale banden geven (schematisch — niet op schaal!) de nacht weer, van zonsondergang op de ene dag tot zonsopkomst op de volgende dag. De getallen geven (van links naar rechts) de datum en het tijdstip van zonsondergang, de lengte van de nacht en het tijdstip en de datum van zonsopkomst. Credit: Hemel.waarnemen.com

Die vinden dus niet precies op de korste dag plaats. Dit heeft te maken met het feit dat de zon niet precies om 12.00 uur ‘s middags exact door het zuiden gaat en dat komt weer door het feit dat de baan van de Aarde om de zon niet precies cirkelvormig is. Daardoor beweegt de Aarde in de winter iets sneller in haar baan dan in de zomer. Ook is er nog een andere oorzaak voor het verschil, hetgeen het hiervoor genoemde effect versterkt, hetgeen te maken heeft met de zuidelijke declinatie. De zon staat nu ver onder de hemelequator, vandaag recht boven de Steenbokskeerkring op 23,5° ten zuiden van de evenaar. Op die plaats staan de hemelmeridianen (de lijnen evenwijdig aan de hemelequator) dichter bij elkaar dan bij de hemelequator en daardoor verandert de rechte klimming van de zon (het opschuiven naar het oosten t.o.v. de sterren) dan sneller dan gemiddeld. Dat zorgt er voor dat de tijd tussen twee doorgangen extra langer duurt.

Vanaf vandaag gaat ‘t weer richting de zomerwende – via de lente-equinox welteverstaan – en worden de dagen op het noordelijk halfrond langer en op het zuidelijk halfrond juist korter. Iedereen een gelukkige wintersolstitium toegewenst! Bron: Sterrengids 2021.

Gerelateerde Astroblogs:

De winter begint vandaag – iedereen een fijn solstitium gewenst! Voor het eerst waargenomen; gigantische zonne-uitbarsting treft tegelijkertijd de aarde, de maan en Mars Studie waarschuwt voor het einde van het leven op aarde als gevolg van abrupt zuurstofgebrek. Waarom en wanneer zal dit gebeuren?