28 maart 2024

In dwergstelsel Henize 2-10 worden sterren gemaakt in plaats van opgeslokt

Het dwergstelsel Henize 2-10, gefotografeerd met Hubble. Credit: SCIENCE: NASA, ESA, Zachary Schutte (XGI), Amy Reines (XGI). IMAGE PROCESSING: Alyssa Pagan (STScI)

Superzware zwarte gaten kennen we meestal als de monsters die alle materie die naar ze toestroomt als een kosmische Gargantua opvreten (zelfs complete sterren zoals gezien bij de tidal disruption events) en die verhinderen dat zelfs licht hen verlaat. Maar het exemplaar in het centrum van het dwergstelsel Henize 2-10 lijkt een stuk vriendelijker te zijn, die vreet geen sterren op, maar maakt ze! Dat kleine stelsel bevat maar een tiende van de hoeveelheid sterren die de Melkweg heeft, maar met een massa van een miljoen zonsmassa is dat zwarte gat maar vier keer zo klein als Sagittarius A*, het centrale zwarte gat in de kern van de Melkweg. Onderzoek met behulp van de Hubble ruimtetelescoop aan Henize 2-10, dat op een afstand van ‘slechts’ 30 miljoen lichtjaar staat in het zuidelijke sterrenbeeld Kompas (Pyxis) laat zien dat het zwarte gat aldaar in verbinding staat met een stervormingsgebied op 230 lichtjaar er vandaan.

Het centrale deel van Henize 2-10. Credit: SCIENCE: NASA, ESA, Zachary Schutte (XGI), Amy Reines (XGI). IMAGE PROCESSING: Alyssa Pagan (STScI)

Een tweetal sterrenkundigen van de Montana State University, te weten Zachary Schutte en Amy Reines, heeft die verbinding nader onderzocht en het blijkt dat het een soort van kosmische navelstreng is, die vanuit het centrale zwarte gat naar dat stervormingsgebied toestroomt. Gas stroomt door die navelstreng met een vaart van 1,6 miljoen km/u in een kurkentrekkerachtig patroon naar het gebied toe en daar zorgt het er voor dat het gas net genoeg wordt samengedrukt om nieuwe sterren te vormen. Bij andere superzware zwarte gaten gebeurt het tegenovergestelde: die hebben meestal zeer energierijke jets of straalstromen en die zorgen er met hun druk en temperatuur voor dat gaswolken in de buurt te heet worden om samen te krimpen tot protosterren. Door onderzoek aan zwarte gaten in dwergstelsels zoals Henize 2-10 willen sterrenkundigen meer te weten komen over het ontstaan en de evolutie van grotere sterrenstelsels én de centrale superzware zwarte gaten daarbinnen, omdat de dwergstelsel lijken op zoals de grotere sterrenstelsels er in het vroege heelal vermoedelijk uitzagen. Hier is het vakartikel over het onderzoek aan Henize 2-10, verschenen in Nature. Bron: Hubble.

Share

Comments

  1. Olaf van Kooten zegt

    Dit sterrenstelsel doet heel Magelhaans aan!

Speak Your Mind

*