Site pictogram Astroblogs

Middelzwaar zwart gat ontdekt in een bolhoop, ehhh… nee een gestripte kern in M31

Credit: Iván Éder, HST ACS/HRC

Een internationaal team van sterrenkundigen onder leiding van Renuka Pechetti (Liverpool John Moores University) heeft in het bekende Andromedastelsel (M31) een bijzonder zwart gat ontdekt. Het gaat om een middelzwaar zwart gat, een soort van tussenmaatje tussen de superzware zwarte gaten in de kernen van sterrenstelsels, die miljoenen tot miljarden keren zo zwaar als de zon kunnen zijn, en de stellaire zwarte gaten, die tot pakweg 100 M⊙ kunnen zijn. Van die twee categorieën zijn er al heel veel exemplaren bekend, maar van de Intermediate Mass Black Holes (IMBH’s), zoals ze formeel worden genoemd, zijn er nog maar heel weinig bekend. Het exemplaar dat nu ontdekt is heeft een massa van zo’n 100.000 M⊙. Hij is gevonden in B023-G078, een enorme opeenhoping van sterren in M31. Lang werd gedacht dat B023-G078 een bolvormige sterrenhoop in M31 is, maar nu blijkt dat het een gestripte, ontmantelde kern van een klein sterrenstelsel is, een stelsel dat door de zwaartekrachtswerking van het veel grotere Andromedastelsel, waar het mee in botsing is gekomen, ontdaan is van z’n buitenste delen en waarvan alleen de kern nog maar over is. In die kern bevindt zich dus kennelijk zo’n middelzwaar zwart gat. De massa van B023-G078 is 6,2 miljoen M⊙.

Wat Pechetti en haar team deden was kijken naar de gegevens die met de Gemini telescoop op Hawaï en met de Hubble ruimtetelescoop verzameld waren aan de sterren in B023-G078. Aan de hand van die gegevens kon men een zogeheten massaprofiel opstellen, een profiel hoe de massa verdeeld is vanaf de kern tot de buitenranden van het object. Een bolhoop heeft een kenmerkend profiel dat in het midden dezelfde vorm heeft als in de buitenste regionen. Maar het profiel van B023-G078 bleek anders te zijn, diens licht is in het midden meer ‘rond’ en het wordt naar buiten toe vlakker, meer een profiel van de kernen van sterrenstelsels. Toen vervolgens ook de chemische samenstelling van de sterren in B023-G078 niet leek te passen in die van een bolhoop wist men het zeker: B023-G078 is zo’n gestripte kern.

Vervolgens keken ze naar de snelheden van de sterren in B023-G078. Toen ze die snelheden in de computer stopten bleek een model van B023-G078 zónder zwaar zwart gat in het centrum niet overeen te komen met de waargenomen snelheden, de sterren in het centrum bewogen langzamer dan dat ze in werkelijkheid doen. Pas toen ze een zwart gat van 100.000 M⊙ in het model stopten bleek alles overeen te komen met de waarnemingen. Bolhopen kunnen moeilijk van die tussenmaat zwarte gaten produceren, in (gestripte) kernen van dwergstelsels is dat wel mogelijk. Men wil nu op zoek gaan naar meer gestripte kernen van sterrenstelsels inclusief middelzwaar zwart gat. Hier het vakartikel over het onderzoek aan B023-G078, verschenen in the Astrophysical Journal. Bron: Phys.org.

FacebookTwitterMastodonTumblrShare
Mobiele versie afsluiten