Site pictogram Astroblogs

Een ongeëvenaard scherpe blik in het hart van blazar OJ 287

Een impressie van een blazar. Credit: DESY, Science Communication Lab

Credit: Eduardo Ros / MPIfR (Collage), Gómez et al., The Astrophysical Journal, 2022 (Bilder)

Een internationaal team van sterrenkundigen is er in geslaagd om een ongeëvenaard scherpe blik te werpen in het hart van blazar OJ 287. Dat lukte door toepassing van de techniek der interferometrie, waarbij de waarnemingen van twaalf radiotelescopen verspreid over de wereld, inclusief die van de Russische Spektr-R telescoop in de ruimte (RadioAstron in de foto hierboven), gecombineerd werden en een resolutie van 50 microboogseconden werd bereikt, de scherpste resolutie die ooit werd gebruikt in het radiogebied van het EM-spectrum – hierboven het resultaat. Die twaalf telescopen werkten gezamenlijk als één reusachtige telescoop met een diameter van maar liefst 193.000 km (!). OJ 287 is een actief sterrenstelsel op vijf miljard lichtjaar afstand in het sterrenbeeld Kreeft (Cancer).

Een impressie van een blazar. Credit: DESY, Science Communication Lab

Het stelsel behoort tot de klasse der blazars, genoemd naar het prototype BL Lacertae. Dat zijn sterrenstelsels die een zeer actief superzwaar zwart gat in hun kern hebben en waarvan één van de twee straalstromen of jets, die vanuit dat zwarte gat naar tegenovergestelde richtingen de ruimte in worden gespuwd, recht naar de aarde wijst. Wij kijken daarmee dus recht in het hart van zo’n sterrenstelsel. Het bijzondere van OJ 287 is dat er twee superzware zwarte gaten in het centrum zijn, die om elkaar heen draaien. De straalstroom die onze kant uit komt en die vooral bestaat uit elektronen en positronen is in vier radiogolflengten bestudeerd en dat heeft signalen opgeleverd van het bestaan van een “voorafgaande” straalstroom, die wordt beïnvloed door de twee superzware zwarte gaten in het centrum van OJ 287. Analyse van de polarisatie van de radiostraling wijst uit dat de straalstromen een soort van kurkentrekkervorm hebben, beinvloedt door het magnetische veld in de straalstromen.

Voorstelling van de twee zwarte gaten in de kern van OJ287 (CREDIT: GARY POYNER, UK)

Men denkt dat de kleinste van de twee superzware zwarte gaten in een sterk elliptische baan om de grootste van de zwarte gaten draait en dat één omwenteling twaalf jaar duurt, waarbij tijdens het ‘peribothron’ [1]Dat is het punt in de baan het dichtste bij het zwaarste zwarte gat. de kleinste van de twee dwars door de accretieschijf van de grootste beweegt (zie afbeelding hierboven). Bij die nauwe passages zullen de twee zwarte gaten zwaartekrachtgolven uitstralen, waardoor ze energie verliezen en ze daardoor dichter bij elkaar komen. Hier is het vakartikel over het onderzoek aan OJ 287, verschenen in The Astrophysical Journal (2022). Bron: Phys.org.

Voetnoten

Voetnoten
1 Dat is het punt in de baan het dichtste bij het zwaarste zwarte gat.
FacebookTwitterMastodonTumblrShare
Mobiele versie afsluiten