Links het ‘Spiderweb’, een artistieke impressie van jonge en levende sterrenstelsels in het vroege heelal, rechts de Comacluster, een cluster vol dode sterrenstelsels. credits: Spiderweb: M. Kornmesser/ESO; Coma: Russ Carroll, Robert Gendler, & Bob Franke/Dan Zowada Memorial Observatory.
Een internationaal team van sterrenkundigen onder leiding van de Universiteit van Californië heeft een zeer jonge cluster of protocluster van sterrenstelsels ontdekt in het vroege heelal dat opvallend genoeg veel dode sterrenstelsels telt. Het gaat om de protocluster genaamd MAGAZ3NE J095924+022537, welke zich 11,8 miljard lichtjaar van de aarde bevindt (dus het bestond al toen het heelal nog maar twee miljard jaar oud was, het is nu 13,8 miljard jaar oud). MAGAZ3NE J0959, zoals ze ‘m kortweg noemen, telt 38 ‘leden’, dat zijn sterrenstelsels. Er zijn meer protoclusters uit die tijd bekend en al hun leden kennen een grote snelheid van stervorming, wijzend op een bruisend en actief leven. Maar veel stelsels in MAGAZ3NE J0959 zijn dood (‘Quiescent Galaxies’), dat wil zeggen dat ze geen stervorming meer lijken te hebben. Wij kennen nog zo’n cluster vol met inactieve, dode sterrenstelsels, dat is de Comacluster (rechts op de foto bovenaan). Maar die ligt veel dichter bij ons, deel uitmakend van het nabije late heelal.
Vier van de 38 sterrenstelsels in MAGAZ3NE J0959. Credit: I. McConachie, G. Wilson/UC Riverside
De cluster MAGAZ3NE J0959 werd ontdekt in het kader van de Massive Ancient Galaxies At Z > 3 NEar-infrared (MAGAZ3NE) survey, een speurtocht van het W. M. Keck Observatorium op Hawaï in het nabije infrarood naar sterrenstelsels in het vroege heelal. In het centrum van MAGAZ3NE J0959 ligt een zeer zwaar sterrenstelsel, dat toen al 200 miljard sterren telde, pakweg twee keer zo veel als de Melkweg nu bevat. De grote vraag is nu waarom MAGAZ3NE J0959 veel dode sterrenstelsels bevat, terwijl de andere protoclusters dat niet hebben. Vervolgonderzoek, bijvoorbeeld met de Webb ruimtetelescoop moet duidelijk maken of MAGAZ3NE J0959 echt de enige is of dat er meer van die opmerkelijke protoclusters zijn. Is dat laatste het geval dan moeten de modellen van clustervorming weer op de tekentafel om herzien te worden. Hier het vakartikel over het bijzondere protocluster, verschenen in The Astrophysical Journal, 2022; 926 (1): 37. Bron: Universiteit van Californië.
