29 maart 2024

Dwergstelsels in één vlak rond een groot sterrenstelsels lijken toch te passen in het ΛCDM model

M31 en omringende dwergstelsels. Credit: Keck Observatory

Ik had er in 2013 een blog aan gewijd: dwergstelsels blijken in een schijf om het Andromedastelsel te roteren. Wat bleek toen: ongeveer de helft van de kleine dwergstelsels van het Andromedastelsel (M31) draait daar in één en hetzelfde vlak om het veel grotere Andromedastelsel heen. (zie de illustratie hierboven) En da’s best opmerkelijk, want je zou verwachten dat die dwergstelsels willekeurig om zo’n groot sterrenstelsel draaien en dat ze dan af en toe te dicht bij komen en dan verpulverd worden. Recente waarnemingen aan NGC185 en NGC147 bevestigden het nog eens: deze twee dwergstelsels bewegen geheel in de zogeheten ‘Great Plane of Andromeda‘, zie de figuur hieronder.

Dwergstelsels in het grote vlak rondom het Andromedastelsel. In blauw die naar ons toekomen, in rood die zich van ons verwijderen. Credits: Pawlowski et al. 2021.

En het Andromedastelsel was niet de enige, ook ons eigen Melkwegstelsel en het enorme elliptische sterrenstelsel Centaurus A blijken omringd te zijn met dwergstelsels, die zich niet rondom bevinden, maar een voorkeur hebben voor een bepaald vlak. En da’s raar, want simulaties van de evolutie van sterrenstelsels, zoals de beroemde IllustrisTNG simulatie, laten zien dat zo’n voorkeur voor een bepaald vlak maar in één op de duizend gevallen moet voorkomen.

Vele dwergstelsels die door botsingen een groter sterrenstelsel vormen. Credit: EAGLE collaboration

Maar wat blijkt nu uit de meest recente simulaties: dat die voorkeurspositie van dwergstelsels in een bepaald vlak rondom een groter sterrenstelsel tóch past binnen het vigerende ΛCDM-model van het heelal, het model dat uitgaat van donkere energie (Λ, de Kosmologische constante van Albert Einstein) en donkere materie (CDM, koude donkere materie welteverstaan). De crux van dit alles zit ‘m in de grootschalige structuur van het heelal, waarbij alle (donkere) materie zich vooral zal verzamelen in het kosmisch web, waarin net als in een spons de materie in de wanden gaat zitten en daartussen grote leegten zijn. De wanden van dat kosmische web hebben ook een vlakke structuur (Engels: planar structure) en het is die structuur die door het merendeel van de dwergstelsels gevolgd wordt en die hun die voorkeursrichting in een bepaald vlak geeft, aldus dit onderzoek, verschenen in de IAU proceedings. Bron: Mapping Ignorance.

Share

Speak Your Mind

*