Credit: X-ray: NASA/CXC/Northwestern Univ./A. Hajela et al.; Illustration: NASA/CXC/M.Weiss
GW170817 was een signaal van een zwaartekrachtgolf (GW staat voor ‘gravitational wave’) dat geobserveerd werd door de detectoren LIGO en Virgo op 17 augustus 2017. Deze golf werd geproduceerd door een paar neutronensterren die op 130 miljoen lichtjaar afstand in het sterrenstelsel NGC 4993 op elkaar botsten. Het is het eerste geval van een optische gebeurtenis die gekoppeld kon worden aan de detectie van een zwaartekrachtgolf, dat wil zeggen dat de nagloed van deze zwaartekrachtgolf ook in diverse delen van het electromagnetische spectrum kon worden waargenomen, van laag energetische radiogolven tot hoogenergetische röntgen- en gammastraling. Nu bijna vijf jaar later is er nog maar één instrument dat de straling kan zien van de ‘kilonova AT 2017gfo’, zoals de botsing van de twee neutronensterren ook wel wordt genoemd: NASA’s röntgenruimtetelescoop Chandra. Eerdere waarnemingen van GW170817 wezen er op dat er na de botsing een jet of straalstroom was ontstaan, die niet precies op de aarde was gericht. Later vertraagde de jet, omdat hij stuitte op gas- en stofwolken in de omringende interstellaire ruimte en dat zorgde er voor dat de jet zich verbreedde en dat hij deels ook op de aarde gericht was, hetgeen betekende dat er ook röntgenstraling onze kant uit kwam. Die ‘kilonova nagloed’ is nu door Chandra waargenomen, zichtbaar als de paarse gloed in de inzet linksboven in de illustratie bovenaan.
Het zou kunnen dat de röntgenstraling niet bij ons komt vanwege de botsing van de jet met de interstellaire wolken, maar dat het komt van het zwarte gat dat mogelijk ontstond door de botsing van de twee neutronensterren. Materiaal zou dan naar het zwarte gat vallen en terechtkomen in een snel roterende accretieschijf rondom het zwarte gat, te zien in de illustratie bovenaan. Met Chandra willen ze de röntgenstraling komende tijd afkomstig van GW170817 in de gaten houden. Neemt de hoeveelheid röntgenstraling toe dan lijkt de botsing van de jet op de interstellaire wolken de situatie juist weer te geven, blijft de straling stabiel of neemt die af dan lijkt het model met het zwarte gat de juiste te zijn.
Hier het vakartikel over de waarnemingen met Chandra aan de nagloed van de kilonova, verschenen in The Astrophysical Journal Letters.
Bron: Chandra.
