28 maart 2024

Stervende koolstofrijke reuzenster V Hydrae heeft zes ringen uitgeblazen

De ringen rondom V Hya. Credit: ALMA (ESO/NAOJ/NRAO)/S. Dagnello (NRAO/AUI/NSF)

De ster V Hydrae (kortweg V Hya) wordt een koolstofrijke asymptotic giant branch (AGB) ster genoemd, een rode reuzenster die gelegen is op de asymptotische reuzentak van het Hertzsprung-Russeldiagram. Meer dan 90% van de sterren die net zo zwaar als de zon zijn of iets zwaarder belanden ooit in hun evolutie op die tak en da’s gelijk een aankondiging van hun naderende dood, want de sterren stoten in relatief korte tijd zeer veel gas van hun buitenlagen uit en uiteindelijk zal er niets anders overblijven dan een compacte kern, een witte dwerg zo groot als de aarde. V Hya ligt 1300 lichtjaar van de aarde in de richting van het sterrenbeeld Waterslang (Hydra). Pakweg iedere 8,5 jaar maakt de ster wel een uitbarsting mee en dat lijkt verband te houden met een onzichtbare begeleider, die vlakbij ‘m staat. Met de Atacama Large Millimeter/submillimeter Array (ALMA) in Chili en met de Hubble ruimtetelescoop is V Hya bestudeerd en daarmee kwam men op het spoor van maar liefst zes grote ringen van gas die de ster in het verleden heeft uitgeblazen plús twee structuren die de vorm hebben van een zandloper en die haaks op de ringen de ruimte in gestuwd zijn.

Credit: ALMA (ESO/NAOJ/NRAO)/S. Dagnello (NRAO/AUI/NSF)

Door de waarnemingen lijkt het beeld van AGB-sterren, die geleidelijk hun buitenlagen verliezen door de uitstoot van een constante, naar alle kanten waaiende sterrenwind, niet juist te zijn. In ongeveer 2100 jaar heeft V Hya de zes ringen uitgestoten plus de zandloperstructuren en daar lijkt een vooralsnog onzichtbare begeleider verantwoordelijk voor te zijn.

Hemelkaart waarop V Hya staat aangegeven. Credit: IAU and Sky & Telescope

De ringen worden door de sterrenkundigen DUDE genoemd, dat staat voor ‘Disk Undergoing Dynamical Expansion’. Naast de ringen heeft men ook twee zandloperachtige gasstructuren ontdekt, die met een snelheid van 240 km/s van de ster af de ruimte in vliegen. Hier het vakartikel over de waarnemingen aan V Hya, verschenen in The Astrophysical Journal. Bron: NRAO.

Share

Speak Your Mind

*