28 maart 2024

Sterrenstelsel ontdekt dat het nieuwe afstandsrecord bezit: 13,5 miljard lichtjaar!

Dat rode vlekje is HD1. Credit: Harikane et al.

Sterrenkundigen hebben een sterrenstelsel ontdekt dat met een afstand van maar liefst 13,5 miljard jaar de nieuwe bezitter is van het afstandsrecord. Geen enkel ander sterrenstelsel is bekend dat zo ver weg staat. Het heelal is 13,8 miljard jaar oud, dus het rekensommetje is snel gemaakt: HD1, zoals het stelsel heet [1]De naam komt van de klasse van sterrenstelsels, die ze de H-dropout galaxies noemen. HD1 is de eerste uit die catalogus., bestond al toen het heelal nog maar 300 miljoen jaar oud was. Dat we HD1 kunnen zien betekent twee dingen: het is een extreem helder sterrenstelsel, waarin in een zeer hoog tempo nieuwe sterren worden gevormd, mogelijk zelfs de alereerste generatie sterren in het heelal, de Populatie III sterren, óf er bevindt zich een zeer zwaar zwart gat in het centrum van HD1, eentje van pakweg 100 miljoen zonsmassa, voor die tijd een enorme massa. HD1 is erg helder in het ultraviolette deel van het spectrum en beide genoemde mogelijkheden kunnen daar de oorzaak van zijn.

Tijdlijn van de evolutie van het heelal. Credit: Harikane et al., NASA, EST and P. Oesch/Yale

HD1 werd ontdekt na een waarneemtijd van maar liefst 1200 uren door een mix van instrumenten, de Subaru Telescoop,, VISTA Telescoop, UK Infrarood Telescoop en de Spitzer ruimtetelescoop. Met de ALMA telescoop in Chili kon de afstand worden bevestigd. Als de optie van hoge stervorming de juiste is dan worden er per jaar zo’n 100 nieuwe sterren gevormd in HD1, tien keer zo veel als in vergelijkbare stelsels in het vroege heelal. HD1 heeft een roodverschuiving van maar liefst z=13,3, te zien in de afbeelding hierboven. De vorige recordhouder was  GN-z11, dat 400 miljoen jaar na de oerknal bestond en dat een roodverschuiving van z=11,0 had. Men is van plan om HD1 ook met de Webb ruimtetelescoop verder te bestuderen. De twee artikelen over de ontdekking van HD1 verschenen in The Astrophysical Journal en in de Monthly Notices of the Royal Astronomical Society Letters. Bron: Harvard/CfA.

Voetnoten

Voetnoten
1 De naam komt van de klasse van sterrenstelsels, die ze de H-dropout galaxies noemen. HD1 is de eerste uit die catalogus.
Share

Comments

  1. Dat zijn dan ook meteen de oudste fotonen die ze ooit gedetecteerd hebben in die 1200 uur… jammer dat ze na die lange reis teniet zijn gegaan door wat nieuwsgierige aagjes.

    • Nee dit zijn niet de oudste fotonen ooit gedetecteerd. Dat zijn de fotonen van de CMB, die dateren van 380.000 jaar na de oerknal, dus 300 miljoen jaar ouder dan de fotonen van HD1. Je hebt altijd baas boven baas.

Laat een antwoord achter aan Nico Reactie annuleren

*