Licht echo’s. Wat zijn dat nu weer? We weten allemaal dat er zoiets bestaat als de lichtsnelheid. Net als zo’n beetje alles, heeft ook licht een beperkte snelheid. In een perfect vacuum is dat 299 792 458 meter per seconde.
Met die wetenschap kunnen we uitrekenen dat het licht van de Zon bijvoorbeeld er ruim acht-en-een-half minuten er over doet om de Aarde te bereiken. Eigenlijk is licht best traag…
Nu zijn er sterren waarvan het licht periodiek van intensiteit verandert. En wanneer zo’n ster zich in een nevel bevindt kan je dus die intensiteitsverschillen zien. Net als de rimpelingen in een vijver nadat je er een steentje inwerpt, zijn de intensiteitsverschillen te zien als uitdijende kringen in de omliggende nevel.
De Hubble Space Telescope was in 2010 voor een periode van 5 weken de ster RS Puppis aan het fotograferen en de foto’s achterelkaar gezet leveren dan een animatie op zoals deze.
Er zijn ook voorbeelden waarbij een enkele puls licht bij zijn reis door de ruimte, geleidelijk aan allerlei structuren “aan het licht” brengt. Het bekendste voorbeeld hierbij is denk ik de ster V838 Monocerotis. Op 6 januari 2002 was deze, voorheen onbekende ster, opeens in helderheid aan het toenemen. De precieze reden hiervan kent meerdere hypotheses. Wel is deze ster langdurig onderzocht. Gedurende heel wat jaren zijn van dit object foto’s gemaakt en wanneer deze foto’s achter elkaar gezet worden krijg je een filmpje die doet denken aan een langzame explosie van materie die weggestuwd wordt.
Dit is echter niet het totale verhaal. Ja, er zal materie aan het uitdijen zijn, maar wat je vooral ziet is de lichtpuls die door een wolk materie gaat en zo steeds meer laat zien van deze materie.
Ja maar zeg Martin, vanwaar de click-bait titel van dit artikel? Ok, sorry ik zal to-the-point komen… Waar het bij bovenstaande voorbeelden om gaat is om uit te leggen wat een lichtecho is en dat deze dus eigenlijk alleen met de professionele apparatuur zichtbaar werden (beide voorbeelden waren immers de Hubble Space Telescope).
Welnu, Rory Griffin alias Astrobiscuit heeft op zijn YouTube kanaal een hele tijd geleden een oproep gedaan om met veel amateurs gezamenlijk foto’s te maken van Deep Sky Objecten. Meestal gaat het hier dan om korte belichtingen om de onscherpte veroorzaakt door de aard-atmosfeer te vermijden. Om toch nog voldoende licht te verzamelen moeten er dan honderden, zoniet duizenden belichtingen gecombineerd worden. Het resultaat is dan – zo is de hoop/wens – een Hubble Waardige afbeelding, maar dan voor een fractie van de kosten.
Via deze constructie kwam het collectief van astrofotografen, dat zichzelf de BAT noemt (Big Amateur Telescope) op het spoor van een nevel die eigenaardige eigenschappen vertoont. Deze nevel is NGC 2261 aka Hubble’s Variable Nebula – ja toch weer Hubble… Edwin Hubble himself, heeft namelijk waargenomen dat deze nevel rare helderheidsverschillen doormaakt. De theorie is dat dit komt doordat de ster R Monocerotis stofwolken ‘uitspuugt’ of om zich heen heeft draaien die daarbij schaduwen op de nevel projecteren. Dat wilden de BAT-leden in beeld brengen.
Helaas is de ster nogal rustig op het moment en in het afgelopen halve jaar waarin de BAT waarnemingen heeft verzameld was er vrijwel niets van deze schaduwwerking te zien. Wat echter ontzettend cool is, is dat in de gemaakte animatie wel lichtecho’s te zien zijn. WIJ (ja ik ben ook zo’n BAT-gek) denken dat het de eerste keer is dat dit door amateurs op deze manier zichtbaar gemaakt is.
Bewerkt door Daniel Köhn alias MrCrazyPhysicist. In de animatie zijn drie opnamen van mij gebruikt. Voor verdere toelichting zie Astrobin: https://www.astrobin.com/zkdylx/
Voor meer informatie over de BAT is de website van Astrobiscuit een must: https://www.astrobiscuit.com/the-big-amateur-telescope
Wowie, fascinerend dat die lichtecho’s ook door amateurs in beeld kunnen worden gebracht. Knap werk hoor!