Impressie van de waargenomen röntgenflits van de nova. Credit: Annika Kreikenbohm
Als sterren zoals de zon aan het einde van hun leven zijn gekomen en de brandstof in hun kern op is krimpen ze ineen tot witte dwergen. Die kunnen op hun beurt exploderen tot nova of in sommige gevallen zelfs tot supernova als ze door toevoer van materie van een naburige ster zwaar worden, té zwaar. In het geval van supernovae is dat als ze zwaarder worden dan de Limiet van Chandrasekhar (1,44 zonsmassa), in het geval van novae als er zich op het oppervlak van de witte dwerg (die zo groot is als de aarde, terwijl z’n massa vergelijkbaar met die van de zon is) een laag waterstof verzamelt van enkele meters dikte. De sterke zwaartekracht van de compacte witte dwerg zorgt voor een enorme druk op die waterstof en die kan dan op een gegeven moment tot ontsteking komen en dan ontstaat er een thermonucleaire explosie, een nova. Theoretisch was al duidelijk dat die explosie in de eerste uren begint als een uitbarsting van röntgenlicht. Dat was alleen nooit waargenomen. Tot 7 juli 2020, toen de Europese eROSITA röntgen-ruimtetelescoop, die zich op anderhalf miljoen km afstand bevindt van de aarde in Lagrangepunt L2, gedurende korte tijd een explosie detecteerde. eROSITA zag die explosie op een plek aan de hemel, waar vier uren daarvoor nog niets te zien was. Na vier uur was het weer afgelopn met de uitbarsting, dus de röntgenflits, zoals het bverschijnsel ook wel wordt genoemd, duurde maximaal acht uur.
De waarnemingen gedaan met eROSITA (hierboven op video te zien) laten zien dat de vuurbal van de explosie een temperatuur had van maar liefst 327.000 K, dat is zestig keer heter dan de zon. Omdat de temperatuur door de uitdijing van het gas snel afneemt gaat de rönbtgenstraling geleidelijk over in straling met lagere energieën en na een halve dag straalde de nova in optisch licht uit, hetgeen waargenomen is met ‘gewone’ telescopen op aarde. Het bleek uiteindelijk te gaan om de nova YZ Reticuli, gelegen in het zuidelijke sterrenbeeld Net (Reticuli), een nova die juli 2020 zelfs eventjes met het blote oog zichtbaar was. Hier het vakartikel over de waarnemingen aan de röntgenflits van de nova YZ Reticuli, verschenen in Nature. Bron: FAU.
Speak Your Mind