28 maart 2024

Snelst groeiende superzware zwarte gat van de afgelopen negen miljard jaar ontdekt

Voorstelling van een superzwaar zwart gat in een quasar. credit: NASA/JPL-Caltech

Een internationaal team van sterrenkundigen onder leiding van Christopher Onken (Australian National University’ (ANU)) hebben het snelst groeiende superzware zwarte gat van de afgelopen negen miljard jaar ontdekt. Het gaat om een zwart gat dat per seconde ongeveer de massa zo groot als die van de aarde opslurpt en dat via z’n accretieschijf maar liefst 7.000 keer zoveel licht uitstraalt als alle sterren in ons Melkwegstelsel bij elkaar, acht keer zo veel als de bekende quasar 3C 273. Het zwarte gat is drie miljard keer zo zwaar als de zon, dat is ongeveer 500 keer zo zwaar als Sagittarius A*, het superzware zwarte gat in de kern van het Melkwegstelsel. De schijnbare helderheid van het zwarte gat is ongeveer +14,5m. De grote vraag is waarom het zwarte gat nog zo gulzig doorgaat met groeien, terwijl andere superzware zwarte gaten al lang gestopt zijn. Mogelijk dat twee sterrenstelsels tegen elkaar zijn gebotst en dat die botsing voeding geeft aan het zwarte gat. De ontdekking van SMSS J114447.77-430859.3, zoals de catalogusnaam van het zwarte gat luidt, was mede mogelijk door het Skymapper project, waar beroepssterrenkundigen én enthousiaste amateurs aan mee kunnen doen om meer te weten te komen over de zuidelijke sterrenhemel. Hij werd ontdekt in een speurtocht die eigenlijk bedoeld was om dubbelsterren op te sporen. Hier is het vakartikel, verschenen op de ArXiv en te publiceren in de Publications of the Astronomical Society of Australia. Bron: ANU.

Share

Comments

  1. Etienne Durinck zegt

    Dus (?) wij kunnen nu een zwart gat zien dat 9 miljard jaar oud is ? Hoe ver is dat dan momenteel van ons verwijderd ? 9 miljard lichtjaar ?

    • Ja klopt, het zwarte gat staat negen miljard lichtjaar van ons vandaan en omdat het licht er ook zolang over heeft gedaan om ons te bereiken kijken we ook negen miljard jaar terug in de tijd.

      • Het zwarte gat staat negen miljard lichtjaar van ons vandaan? Dat was denk ik op het moment dat het dat licht uitstraalde. Of het nu nog steeds negen miljard lichtjaar van ons af staat denk ik toch niet maar we zullen het nooit weten.

        • Peter van der Werf zegt

          Het licht heeft er negen miljard jaar over gedaan om ons te bereiken. In die tijd hebben wij ons van de lichtbron verwijderd, deze fotonen hebben ons nu pas ingehaald. Negen miljard jaar geleden was de afstand kleiner dan negen miljard lichtjaar. De ” comoving distance” zal groter zijn dan negen miljard lichtjaar. Het object staat niet meer op de plaats waar het negen miljard jaar geleden stond.
          https://en.wikipedia.org/wiki/Comoving_and_proper_distances
          Ik dacht dat aan de hand van de roodverschuiving kan worden aangegeven hoe lang het licht onderweg was, hoe groot de onderlinge afstand was op het moment dat de fotonen werden uitgezonden en hoe groot de onderlinge afstand “nu” is.

          • Het lijkt me toch niet dat de roodverschuiving iets zegt over hoe groot de onderlinge afstand “nu” is?

          • Peter van der Werf zegt

            De roodverschuiving geeft de verwijderingssnelheid van een object. De Hubbleconstante geeft de uitdijingssnelheid van het heelal per Megaparsec. Hoe de berekening precies gaat weet ik ook niet, maar als de roodverschuiving van een object bekend is, kan worden afgeleid hoelang het licht onderweg is geweest en op welke afstand dit object zich “nu” moet bevinden, de “proper distance”. En de roodverschuiving is voor zover ik weet het enige dat we kunnen meten aan deze verre objecten met betrekking tot hun afstand.
            Bijvoorbeeld de Kosmische Achtergrondstraling heeft een roodverschuiving z van ongeveer 1100. De fotonen zijn ongeveer 13,8 miljard jaar onderweg geweest en de huidige onderlinge afstand is ongeveer 46 miljard lichtjaar.

  2. Als ik het goed begrijp verdwijnt door de ontzaglijke druk alle eigenschappen van allerlei soorten materie het Higgs deeltje is als ik het goed heb een hoeveelheid energie met een bepaalde eigenschap waarom raakt het Higgs deeltje zijn eigenschap niet kwijt

  3. @Peter
    Alsnog kan ik me er niets bij voorstellen. Ik snap dat het iets zegt over de uitdijingssnelheid van het heelal maar dit zwarte gat kan kort na het uitzenden van dit licht wel opgeslokt of weggeslingerd zijn door een veel groter zwart gat met een bep.snelheid in een andere richting. En dan 9 miljard jaar later staat ie toch heel ergens anders?

    • Peter van der Werf zegt

      Dit zwarte gat staat in het centrum van een sterrenstelsel en weegt 3 miljard zonmassa`s. Maar dit stelsel kan inderdaad de afgelopen 9 miljard jaar in botsing zijn geraakt met andere stelsels uit zijn omgeving. Net zoals in onze omgeving de Melkweg en het Andromedastelsel naar elkaar toe bewegen. De Hubbleconstante is ongeveer 70 km/s per Megaparsec dus per 3,26 miljoen lichtjaar. Op een afstand van 3,26 miljard lichtjaar is de verwijderingssnelheid al 70.000 km/s, dat is vele malen sneller dan de snelheid waarmee het Andromedastelsel en de Melkweg elkaar naderen. Voor een waarnemer op die afstand zullen beide stelsels zich met 70.000 km/s verwijderen. De ene misschien een paar honderd km/s sneller en de ander een paar honderd km/s langzamer.
      De verwijderingssnelheid van dit zwarte gat is nog enkele malen groter dan 70.000 km/s, lokale veranderingen in snelheid en richting zullen misschien enkele honderden km/s bedragen in extreme gevallen misschien 1000 km/s. In verhouding tot de verwijderingssnelheid op meer dan 9 miljard lichtjaar is dat weinig.
      Dit zwarte gat beweegt mee met het sterrenstelsel waarin het zich bevindt en in grote lijnen met de stelsels in zijn omgeving

  4. Juist. Thanks Peter

Speak Your Mind

*