Credit: Michael Jones
Sterrenkundigen van de Universiteit van Arizona hebben vijf voorbeelden ontdekt van wat mogelijk een nieuw soort stersystemen zijn. Het gaat telkens om ‘blauwe klodders’ (Engels: blue blobs), groepen van vooral jonge, blauwe sterren, die te klein zijn om als sterrenstelsel te worden gerangschikt en die geïsoleerd voorkomen. De sterren in het systeem zijn onregelmatig verdeeld en ze staan helemaal los van welk ‘moederstelsel’ in de buurt dan ook – in sommige gevallen staat het dichtstbijzijnde stelsel dat potentieel iets met het systeem te maken zou kunnen hebben 300.000 lichtjaar verder. Ze zijn ongeveer zo groot als kleine dwergstelsels en ze zijn alle vijf aangetrofen in de Virgocluster van sterrenstelsels. Hierboven zie je er eentje van, gefotografeerd met Hubble.
Eén van de blauwe klodders is SECCO1, waarvan eerder gedacht werd dat het een gaswolk in ons eigen Melkwegstelsel is. Vervolgonderzoek met o.a. Hubble en de VLT in Chili, heeft laten zien dat SECCO1 veel verder weg ligt en bestaat uit jonge, blauwe sterren ín de Virgocluster. De sterren blijken heel weinig atomair waterstofgas te bevatten. Dit is belangrijk omdat de stervorming begint met atomair waterstofgas, dat uiteindelijk evolueert tot dichte wolken van moleculair waterstofgas voordat het sterren worden. Men denkt dat er wel een beetje moleculair waterstofgas moet zijn ómdat er stervorming in de systemen plaatsvindt, alleen is dat gas niet zichtbaar. Blauwe sterren en weinig gas dus in deze stersystemen, iets wat lijkt op sterrenstelsels die ze als ‘read and dead’ omschrijven, oude stelsels van vooral rode sterren, die al hun gas voor stervorming hebben opgemaakt. De sterren in de blauwe klodders hebben wel veel metalen, elementen die zwaarder zijn dan helium. Dat wijst er op dat de oorsprong van de systemen wel in een groot sterrenstelsel moet liggen, want alleen daar kunnen metalen zich vormen. Ze zouden gevormd kunnen zijn uit gas dat op de één of andere manier ontsnapt is uit zo’n groot stelsel. Dat kan bijvoorbeeld als er sprake is van ‘tidal stripping‘, als twee sterrenstelsels langs elkaar scheren en er daardoor hele klodders gas uit de stelsels kunnen ontsnappen. Het kan ook gebeuren door ‘ram pressure stripping‘, bijvoorbeeld als een stelsel dwars door een grote intergalactische wolk gas in een cluster schiet en dat gas uiteen wordt geduwd. De laatste mogelijkheid heeft de voorkeur van de sterrenkundigen die de blauwe klodders hebben bestudeerd.
Een voorbeeld van een sterrenstelsel dat gas verliest als gevolg van ‘ram pressure stripping’. credit: ICRAR / NASA / ESA / Hubble Heritage Team / STScI / AURA.
Michael Jones (UA) heeft er afgelopen woensdag een presentatie over gegeven op de 240e bijeenkomst van de American Astronomical Society meeting in Pasadena, Californië, die deze week was. Hier is het vakartikel, ingediend bij de Astrophysical Journal voor publicatie. Bron: UA.
Speak Your Mind