De vier klassen van munten uit de regeerperiode van Constantijn IX. Credit: Filipovic et al
Op 4 juli 1054 was er een nieuwe ster aan de hemel te zien, een ster die zichtbaar bleef tot 6 april 1056, dus bijna twee jaar lang. We weten nu dat die nieuwe ster een supernova was en het restant daarvan zien we nog steeds in de vorm van de Krabnevel (Messier 1) in het sterrenbeeld Stier, het restant waar in het midden een pulsar (PSR B0531+21) snel ronddraait – zie de afbeelding hieronder. Vreemd genoeg maken alleen kronieken en annalen uit het verre oosten, zoals China, melding van de nieuwe ster, die daar een ‘gastster’ werd genoemd. Westerse vermeldingen zijn niet gevonden en dat is vreemd, want de supernova was helder genoeg om te kunnen zien, ook als het een poos slecht weer zou zijn.
De Krabnevel, een voorbeeld van het restant van een supernova, de Krabnevel (M1) in het sterrenbeeld Stier, die op 4 juli 1054 explodeerde. Credit: NASA, ESA, J. Hester, A. Loll (ASU)
Toch lijkt een internationale groep van onderzoekers nu toch iets te hebben gevonden dat te maken zou kunnen hebben met die nieuwe ster uit 1054. Miroslav D. Filipović en zijn collega’s hebben namelijk historische munten gevonden die mogelijk de nieuwe ster tonen. Het gaat om de zogeheten ‘Constantine IX Monomachos Class IV’ munten, die tussen de zomer van 1054 en de lente van 1055 geslagen zijn. Andere munten uit de regeerperiode van keizer Constantijn IX tonen één ster naast de beeltenis van de keizer, een ster die vermoedelijk Venus voorstelt, de ochtendster, terwijl de keizer zelf de zon verbeeldt. Maar de klasse IV munten tonen twéé sterren, één links en één rechts van het hoofd van de keizer. De rechter ster zou mogelijk de supernova van 1054 moeten verbeelden. Uit de klasse IV serie zijn 36 munten teruggevonden en de grootte van de rechterster varieert ook, hetgeen wellicht wijst op het geleidelijk zwakker worden van de supernova.
Met speciale technieken zijn de munten geanalyseerd. Credit: Filipovic et al
Dát de supernova wel op een munt werd afgebeeld, maar verder nergens wordt genoemd, komt volgens de onderzoekers door het heersende theologische regiem van die tijd. De wereld werd toen opgevat als perfect en onschendbaar. Een nieuwe ster zou gezien kunnen worden als een schending van de wereldorde en degene die daar melding van deed zou mogelijk gezien worden als medeplichtig daarvan. Daarom durfde men gewoon niets te zeggen of schrijven over de nieuwe ster, iets waar ze in China en Japan geen last van hadden. Maar kennelijk had een metaalbewerker of één van de geïntimideerde geleerden toch de durf om iets van een verwijzing te maken en wel in de vorm van een speciale munt, iets wat de theologen vermoedelijk niet op zou vallen. Hier het vakartikel over de theorie dat de supernova te zien is op oude munten. Bron: Phys.org.
