Credit: Tom Marc/Pixabay.
Op zaterdag 25 juni ging de zon onder om 22.04 uur, de meest late ondergang van het jaar 2022. Maar de zomer was al eerder begonnen, op 21 juni om 11.14 uur, het moment van het zomersolstitium. En in dit verband: de meest vroege zonsopkomst van 2022 was ook niet op 21 juni, maar op 16 juni. Grote vraag die op ieders lippen brand is nu natuurlijk: waarom vallen die momenten niet samen met de start van de zomer? De oorzaak van dit alles is gelegen in de zogeheten tijdsvereffening, het verschil tussen de ‘zonnemiddag’, het moment dat de zon precies in het zuiden staat, en de ’tijdmiddag’. De aarde draait niet zo gelijkmatig rond de zon als de wijzers van de klok. De baan van de aarde om de zon is ellipsvormig. Hoe verder van de zon, des te langzamer de planeet beweegt, hoe dichter bij de zon, des te sneller. Met als gevolg dat de zon soms iets sneller en soms met wat vertraging over de hemel beweegt. Op dit moment blijft de zon een beetje achter wat ons een verlengde avond verschaft. Hieronder zie je de grafiek met de tijdsvereffening over het hele jaar met daarin de twee oorzaken, de elliptische baan van de aarde én de helling van de aardas.
Wat die tweede oorzaak betreft van de tijdsvereffening: Aan het begin van de zomer en de winter is de aardas naar de zon toe gekanteld. De baanbeweging van de zon is vrijwel van oost naar west gericht. Het duurt relatief lang voordat de aardrotatie deze beweging inhaalt. Dit verlengt de zonnedag. Bij het begin van de lente en de herfst staat de aardas scheef voor de zon. De baanbeweging is nu niet geheel in de oost-west richting en wordt sneller ingelopen door de draaiing van de aarde om zijn as. Dit verkort de zonnedag. Op vier momenten in het jaar is de tijdsvereffening exact nul, zoals ook te zien in de grafiek aan de blauwe doorgetrokken lijn: op 15 april, 13 juni, 1 september en 25 december. Bron: Wikipedia, Sterrengids 2022.
