ALMA heeft het begin van de rotatie van een sterrenstelsel in het vroege heelal vastgelegd

We hebben het verre sterrenstelsel MACS1149-JD1 (kortweg JD1) al eens eerder op de Astroblogs ten tonele gezien, een sterrenstelsel in het vroege heelal (pakweg 500 miljoen jaar na de oerknal), dat onverwacht vroeg al stervorming kende. Recent onderzoek met de Atacama Large Millimeter/submillimeter Array (ALMA) telescoop in Chili aan JD1 heeft nog meer aan het licht gebracht: door Doppleronderzoek heeft ALMA namelijk het begin van de rotatie van JD1 vastgelegd. Met ALMA kon men door de beweging van de spectraallijnen in het spectrum van JD1 zien dat een deel van het stelsel roodverschoven is, d.w.z. van ons af beweegt, en een ander deel blauwverschoven is, d.w.z. naar ons toe komt (zie de illustratie hieronder, met name de grafiek rechtsboven).

Een internationaal team van sterrenkundigen met o.a. Richard S. Ellis (University College London) heeft het onderzoek aan JD1 gedurende twee maanden uitgevoerd. Zij denken dat JD1 aan het roteren is en aangezien het een sterrenstelsel in het vroege heelal is denken ze hier de start van de rotatie van een stelsel te zien. Uit modellen die ze gemaakt hebben hebben ze opgemaakt dat JD1 ook al een platte schijf moet hebben en dat het die schijf is die roteert. De snelheid van de sterren in die schijf is zo’n 50 km/s, ter vergelijking: de sterren in de Melkweg bewegen met zo’n 220 km/s om het cnetrum. JD1 is verder erg klein: zo’n 3.000 lichtjaar in diameter, ter vergelijking: de Melkweg is 100.000 lichtjaar in diameter. Hier het vakartikel over het onderzoek met ALMA aan JD1, verschenen in The Astrophysical Journal Letters (2022). Bron: Phys.org.