Eerste foto van zwart gat, M87*, gemaakt met de EHT. (c) EHT Collaboration.
We kennen allemaal de iconische foto van M87*, het superzware zwarte gat in het elliptische sterrenstelsel M87, gemaakt met de Event Horizon Telescope (EHT) en voor het eerst aan de wereld getoont op 10 april 2019. Hierboven zie je ‘m, een foto van de radiostraling afkomstig van het gebied om de waarnemingshorizon van M87* heen. Maar recent heeft een team van Japanse sterrenkundigen (o.a. Makoto Miyoshi, NAOJ) de gegevens van de EHT nog eens geanalyseerd en de uitkomsten daarvan zijn verrassend: in plaats van de ringstructuur die door de EHT werd waargenomen, tonen de resulterende afbeeldingen een “kern” in het galactische centrum van M87 met drie losse lichtpuntjes, naast de jet of straalstroom die zich uitstrekt vanuit de kern en “knopen” die schijnbaar deel uitmaken van de jet.
Credit: Miyoshi et al
Het mooie van de wetenschappelijke gegevens die door instrumenten zoals Hubble, Gaia en de EHT worden verzameld is dat die gegevens openbaar zijn en te gebruiken zijn door zowel professionals als amateurs – zie mijn speciale pagina met Astro-data, met een overzicht van al die vrij beschikbare gegevens. Miyoshi en zijn collega’s hebben de EHT-gegevens ‘onafhankelijk gereanalyseerd’ en het resultaat is zoals gezegd geen ringstructuur, maar wel drie lichtpuntjes, die je hierboven ziet samen met de grotere jet, hieronder in detail.
Credit: Miyoshi et al
De Japanners zeggen dat het EHT-team, dat de oorspronkelijke foto van M87* maakte, de gegevens omvoldoende gekalibreerd heeft. Ze wijzen erop dat de ringstructuur van 40 micro-boogseconden (1/25.000ste van een boogseconde) die op de EHT-foto te zien is, waarschijnlijk het gevolg is van het ontbreken van voldoende gegevens om structuren van 40 micro-boogseconden op te lossen, in vergelijking met de gegevens voor de structuren van andere afmetingen, vanwege het kleinere aantal telescopen dat destijds bij de EHT-waarnemingen betrokken was. Hier is het vakartikel over de statistische analyse van de EHT-gegevens van M87*, verschenen in The Astrophysical Journal (2022).
De jet in het centrum van M87, met linksboven de jet zoals eerder gefotografeerd door de VLBA. Credit: Miyoshi et al/VLBA
De sterrenkundige Francisco Villatora van de blog Francis Naukas en anderen delen de analyse overigens niet. Volgens hem wilden de Japanners koste wat het kost ook de jet in beeld krijgen (iets wat het EHT-team niet heeft laten zien) en dat leverde een soort ‘marteling van de VLBI-gegevens op’, waardoor de ring letterlijk uit beeld is verdwenen. Iván Martí-Vidal van het EHT-team zelf bestrijdt ook dat er onvoldoende zou zijn gekalibreerd, zoals de Japanners stellen. In zijn blog (zie bron) gaat Villatora uitvoerig in op de fouten die Miyoshi en zijn collega’s hebben gemaakt bij hun analyse van de gegevens. Je zou bijna denken dat ze recht doen aan het bekende gezegde: “Er zijn drie soorten leugens: leugens, verdomde leugens en statistieken.” Verder hebben andere analyses van de EHT-gegevens van M87* wél de ringstructuur laten zien, zoals te lezen valt in dit artikel, in dat artikel én in dit artikel. Je snapt dat Villatora het onbegrijpelijk vindt dat het 68 pagina’s tellende artikel van de Japanners, dat volgens hem vol met vooroordelen en kwaadaardige analyses staat, door de peer review is gekomen en is gepubliceerd in het gezaghebbende tijdschrift ApJ. Wordt vast en zeker vervolgd. Bron: Phys.org + Francis Naukas.
