Site pictogram Astroblogs

Video; Chinese laboratoriummodule succesvol aangemeerd bij Tiangong, maar zorgen om LM-5B rakettrap die mogelijk ongecontroleerd naar de Aarde valt [update]

Artistieke afbeelding van Tiangong, met de Tianhe-kernmodule in het midden, twee Tianzhou-vrachtschepen links en rechts en een Shenzhou-13/14 bemand ruimtevaartuig op het nadir. Credits; Shujianyang/wikimedia cc

[Gecrasht in de Indische Oceaan, is de LM-5B, vandaag de 31ste juli. Over schade is nog niets bekend.] De laboratoriummodule Wentian van het Chinese ruimtestation Tiangong is met een Lange Mars 5B-raket op 24 juli j.l. succesvol gelanceerd vanaf het Wenchang Spacecraft Launchcenter op het eiland Hainan. Zo’n 13 uur later koppelde de Wentian aan de kernmodule  Tianhe, zie video hieronder. De Wentian is 18 meter lang en is het tweede element van de constructie voor Tiangong.  Later dit jaar zal er nog een derde, grote module, de ‘Mengtian‘ (bet. ‘hemelse droom’), aan toegevoegd worden, waarmee de constructiefase van het station voltooid is, zie ook deze Astroblog.  Momenteel is de Tiangong met de kernmodule Tianhe  (‘harmonie der hemelen’) bemand, er zijn drie Shenzhou 14-missie-taikonauten aan boord.

Lange Mars 5B-raket, lancering 5 mei 2020 Credits; CCTV

Zorgen om de lange Mars-5B rakettrap, beschadiging huis in Ivoorkust
Zorgen zijn er om de rakettrap LM-5B waarmee de Wentian gelanceerd werd. De rakettrap maakt mogelijk een ongecontroleerde re-entry richting de Aarde. Het zou voor de derde keer op rij zijn dat China ervoor kiest om dit type rakettrap een ongecontroleerde re-entry te laten maken. In 2020 beschadigde zo’n rakettrap een huis in Ivoorkust. In 2021 belandde een LM-5B in de Indische Oceaan, zie Space-Track.org. Enkele ervaren ‘ruimtepuin-trackers’ houden zo de bewegingen van de 21-ton zware rakettrap continu in de gaten. Jonathan McDowell, een ervaren tracker van ruimtepuin, meent dat de orbitale gegevens van het US Space Command tonen datdat de 21-tons inerte kerntrap in een baan om de aarde blijft en niet actief van de baan is gehaald‘, aldus luidt zijn Twitterberichtje. Echter het Amerikaanse leger heeft nog niet via zijn officiële kanalen, zoals het US Space Command, melding gemaakt over de beweging van de LM-5B (CZ5B). Noch heeft Aerospace Corporation, een bedrijf dat doorgaans veel informatie verstrekt over ongecontroleerde re-entry’s, deze kwestie en publiek besproken. Een recente studie in Nature Astronomy, toont dat ongecontroleerde re-entry’s van rakettrappen een ‘onnodig risico’ met zich meebrengen, en ook dat China niet het enige land is dat aan deze praktijken debet is. De VS toonde zich bezorgd over China en de LM-5B, maar, aldus het artikel, de situatie kan ook anders zijn. De VS lanceert vooralsnog de meeste ladingen in de ruimte, en Amerikaans puin is de afgelopen jaren inderdaad op het eigendom van particulieren gevallen, zowel in de VS als in acht andere landen. Gelukkig heeft geen van deze incidenten iemand op de grond schade berokkend. In de VS, bij NASA, worden re-entry’s geregeld onder het Orbital Debris Mitigation Standard Practices.

In het artikel valt te lezen dat de praktijk vereist dat het risico op slachtoffers van een ongecontroleerde re-entry onder de drempel van 1 op 10.000 ligt, maar dat deze regel niet steeds wordt gevolgd. Als voorbeelden geeft men o.a. de USAF, deze ontweek de regel voor 37 van zijn 66 ​​lanceringen tussen 2011 en 2018, vanwege een kostentechnisch aspect. En NASA ontweek tussen 2008 en 2018 de regel zeven keer, inclusief een Atlas V-lancering in 2015 van de Magnetospheric Multiscale Mission die zelfs een slachtofferrisico met zich meebracht van 1 op slechts 600. En verder blijkt dat de meeste raketten die een ongecontroleerde re-entry maken, nabij de evenaar worden gelanceerd, en zo zijn het de steden in deze zone die onevenredig veel risico te lopen. De auteurs noemen o.a. de breedtegraden, waar Jakarta (Indonesië), Mexico-Stad, Bogotá (Columbia) en Lagos (Nigeria) op liggen, Zij hebben een drie keer zo groot risico op een re-entry van een rakettrap dan o.a. Washington, D.C., New York, Peking en Moskou. De auteurs menen dat nationale regeringen van landen die extra risico lopen door ongecontroleerde re-entry’s internationale verdragen moeten gaan opstellen om ‘betekenisvolle gevolgen te creëren voor niet-naleving en zo de risico’s voor iedereen weg te nemen.’ China heeft de ongecontroleerde re-entry van rakettrappen verdedigd, waarbij het Chinese ministerie van Buitenlandse Zaken in het verleden zei dat de kans op problemen ‘die ter plaatse schade veroorzaken extreem klein’ is, of zie hier op Reuters.

Van de 50 geplande Chinese lanceringen voor 2022 stonden er zes missies op de agenda die betrekking hebben op het ruimtestation Tiangong. Twee bemande missies, de Shenzhou 14 en 15, twee vracht- of ‘Tianzhou’-missies, en twee labmodule-missies. Een vracht- en een bemanningsmissie (Tianzhou 4 en Shenzhou-14) zijn reeds uitgevoerd. De nog te lanceren experimentmodules, de Wentian en de Mengtian, wegen allebei rond de 20.000 kg, en zijn ontworpen om wetenschappelijke experimenten in te doen. De Wentian beschikt ook over extra slaapvertrekken, wat betekent dat er in totaal zes taikonauten aan boord van Tiangong kunnen blijven. De Wentian heeft ook nieuwe luchtsluisfaciliteiten voor ruimtewandelingen (EVA’s), en ook zal de Wentian een tweede, kleinere robotarm aan het station toevoegen.

Foto met panoramacamera A vanaf het Tianhe, tijdens de eerste Shenzhou-13 ruimtewandeling in november 2021. Credits: CMSA/CCTV/Chinese Academy of Sciences

Het Tiangong-programma
‘Tiangong’ (hemels paleis), is de naam van het ruimtestationprogramma van China, en voluit heet het ‘Project 921 Tiangong Program’
China begon met de constructie van een station in de ruimte in september 2011. Toen lanceerde men de Tiangong-1, een prototype om de technologie te testen voor bouw en onderhoud van een ruimtestation. In november 2011 sloot zich het Shenzhou-8 ruimteschip aan bij de Tiangong-1 en de Shenzhou-9 bracht in juni 2012 drie taikonauten naar het ruimtestation voor een verblijf van twee weken. In 2013 gingen er nogmaals drie taikonauten naar Tiangong-1 ook voor twee weken, zij reisden met de Shenzhou-10. De Tiangong-2 werd gelanceerd in september 2016, en de Shenzhou-11 bracht een maand later drie taikonauten naar Tiangong-2. Beide Tiangongs zijn inmiddels weer ter ziele, in resp 2018 en 2019 werden ze buiten werking gesteld en crashten ze in de Stille Oceaan.

Tiangong nieuwe stijl zal bestaan uit drie hoofdcomponenten – een kernmodule die is bevestigd aan twee ruimtelaboratoria – met een gecombineerd gewicht van bijna 70 ton. De 18 meter lange Tianhe-kernmodule, werd op 29 april 2021 gelanceerd op een LM-5B raket. De Tianhe bevat een woon- en servicemodule, en een dockingpunt. Vanaf Wenchang werden er vervolgens twee Tianzhou-vrachtmissies, in resp. mei en september 2021, naar het ruimtestation gelanceerd. De Tianzhou-2 cargomodule was het eerste constructie-element dat aan Tianhe werd gevoegd. In juni 2021 werden er drie taikonauten op de Shenzhou-12-missie naar Tianhe gelanceerd. Ze bleven drie maanden. In het najaar van 2022 zal naar verwachting ook de eerste Chinese bemanningswisseling plaats gaan vinden wanneer de Shenzhou-15 met aan boord drie taikonauten, zich bij de, dan reeds in het station aanwezige, bemanning van de Shenzhou-14 zal voegen. Voor het eerst zal China dan zes astronauten tegelijkertijd in een baan om de aarde hebben. De Shenzhou-13-missie, werd vanaf de lanceerbasis Jiuquan op 16 oktober 2021 uitgevoerd, in april j.l. maakten deze ’13’-missie, een eerste zogeheten ‘snelle’ terugkeer naar de Aarde in een Shenzhou, wat inhield dat de bemanning in slechts enkele uren na het loskoppelen van de Tianhe landde op aarde, i.p.v. er 24 uur of langer over te doen.

Het station zal uiteindelijk een T-vorm krijgen en het doel is eind 2022 volledig operationeel te zijn. Eenmaal voltooid zal het kleiner en minder zwaar zijn dan het ISS. Het ISS zou op aarde naar schatting zo een 460 ton wegen, Tianhe zal ongeveer een vijfde zo zwaar zijn. Maar China zet vol in op wetenschappelijke experimenten aan boord van de Tianhe. Het station zal 14 interne experiment-rekken bevatten en meer dan 50 externe dockingpunten om instrumenten te plaatsen voor experimenten in de ruimteomgeving. Er zijn zo’n 1000 experimenten geselecteerd, en bij deze selectie zijn er ook enkele internationale experimenten verkozen om op de Tianhe uitgevoerd te worden, dit in het kader van een programma dat wordt uitgevoerd door de VN/UNOOSA, zie hier de verkozen experimenten, i.s.m. het CNSA (Chinese Nationale Space Agency). De levensduur van het ruimtestation wordt geschat op 10 – 15 jaar. Bronnen; Space.com, China Space Daily, SpaceLaunchNow Xinua.newsSpaceNews, GlobalTimes, ChinaDaily ScientificAmerican

China's Wentian lab module docks with Tiangong space station

FacebookTwitterMastodonTumblrShare
Mobiele versie afsluiten