28 maart 2024

Webb heeft 88 kandidaat-stelsels geïdentificeerd in cluster SMACS 0723-73 met roodverschuiving z=11-20

Credits: NASA, ESA, CSA, and STScI

Op 12 juli ’s nachts zagen we allemaal live hoe president Biden van de VS de allereerste ‘deep field’ foto van de James Webb Space Telescope  (kortweg Webb) onthulde, de foto van SMACS 0723-73 die Webb had gemaakt in het kader van het ‘Early Release Observations (ERO) program‘. SMACS 0723-73 is een cluster van sterrenstelsels in het zuidelijke sterrenbeeld Vliegende Vis (Volans), gekozen omdat het een zwaar cluster is en het met 4 miljard lichtjaar afstand relatief dichtbij staat. Door z’n enorme massa weet het het licht van erachter liggende sterrenstelsels, die zéér ver verwijderd zijn, te verbuigen en versterken (nou ja, feitelijk wordt de ruimte om SMACS 0723-73 heen verbogen en daarmee de paden die het licht volgt). Door SMACS 0723-73 waar te nemen hoopten de sterrenkundigen zeer ver verwijderde sterrenstelsels te kunnen zien tot wel 200 miljoen jaar na de oerknal (dus in tijd 13,6 miljard jaar oud) – in roodverschuiving: tot wel z=20. Webb’s voorganger Hubble kwam niet verder dan stelsels met z=11, dat wil zeggen 420 miljoen jaar na de oerknal (die 13,8 miljard jaar geleden plaatsvond).

De ‘Chain of Five’ waargenomen met verschillende filters. Credit: Haojing Yan et al.

Gebruikmakend van de ERO gegevens van SMACS 0723-73 waargenomen met het NIRcam instrument van Webb heeft een team van Amerikaanse, Israëlische en Chinese sterrenkundigen nu een lijst opgesteld van 88 kandidaat-sterrenstelsels gelegen in het veld van SMACS 0723-73 met roodverschuivingen tussen z=11 en 20 (!), in tijd tot minder dan 100 miljoen jaar na de oerknal! Het zijn kandidaat-stelsels, omdat de ware aard ervan nog moet worden bevestigd en hun afstanden niet zijn gebaseerd op spectroscopische waarnemingen zoals gebruikelijk, maar via een aparte techniek die met verschillende bandfilters werkt. Eén van de merkwaardigste dingen die tot die 88 stelsels behoren is een sliert van vijf ‘dropouts’  [1]Ze worden zo genoemd omdat ze op een gegeven moment bij toepassing van een bepaald bandfilter niet meer te zien zijn, dan heb je dus een ‘dropout’., zoals ze de objecten nu nog noemen, en die ze de ‘Chain of Five’ noemen – zie de afbeelding hierboven. Vervolgonderzoek door Webb met spectrografische middelen moet de bevestiging opleveren van de aard en de afstand van de 88 kandidaat-stelsels. Hier is het vakartikel over de 88 geïdentificeerde kandidaat-stelsels in SMACS 0723-73.

Credit: Jorge A. Zavala et al.

Aanvullend nog even dit: het ERO programma van Webb is niet het enige wetenschappelijke programmsa dat gaande is en dat o.a. mikt op bestudering van het vroege heelal. Je hebt ook nog de zogeheten ‘Cosmic Evolution Early Release Science Survey (CEERS)‘ en daar hebben we eerder ook al een dropout van gezien, CEERS-93316, dat een roodverschuiving van z=16,7 heeft. Op de foto hierboven zie je één van de dropouts die in het kader van CEERS is ontdekt, een stelsel dat CEERS-DSFG-1 wordt genoemd, DSFG stata voor ‘Dusty Star-Forming Galaxy’. Dit stelsel heeft mogelijk een roodverschuiving z∼18 (al zou het vanwege het vele stof ook véél dichterbij kunnen staan). In december willen ze middels spectrografische waarnemingen de afstanden en aard van de dropouts bevestigen. Bron: Universe Today + Space Daily + Francis Naukas.

Voetnoten

Voetnoten
1 Ze worden zo genoemd omdat ze op een gegeven moment bij toepassing van een bepaald bandfilter niet meer te zien zijn, dan heb je dus een ‘dropout’.
Share

Speak Your Mind

*