29 maart 2024

Spiraliserende sterren in Kleine Magelhaense Wolk bieden een blik op het vroege heelal

NGC 346. Credit: NASA, ESA, A. James (STScI)

Sterrenkundigen hebben ontdekt dat sterren en gas in het stervormingsgebied NGC 346, gelegen in de Kleine Magelhaense Woilk op 200.000 lichtjaar afstand van ons, zich in een spiraalvorm naar het centrum van het gebied toe bewegen. Als een soort van kosmische rivier bewegen de sterren en gas in spiraalvorm naar het centrum toe en het lijkt erop dat sit een zeer efficiënt mechamisme is om een snelle productie van nieuwe sterren te krijgen. De Kleine Magelhaense Wolk is een begeleidend dwergstelsel van het Melkwegstelsel en vanwege z’n relatieve nabijheid is hij makkelijk te bestuderen. Maar omdat de begeleider qua chemische samenstelling afwijkt van het Melkwegstelsel – het bevat minder metalen, elementen die zwaarder zijn dan helium – lijkt het veel meer op de sterrenstelsels in het vroege heelal, die ook weinig metalen bevatten. Daarin lijkt de Kleine Magelhaense Wolk op z’n grotere ‘broer’, de Grote Magelhaense Wolk, die eerder deze week ook al inzicht verschafte in het vroege heelal middels de Tarantulanevel.

Credit: NASA, ESA, A. James (STScI)

NGC 346 is ongeveer 150 lichtjaar in doorsnede en de massa van het gebied is zo’n 50.000 zonsmassa. Elena Sabbi (Space Telescope Science Institute in Baltimore) en haar team hebben met de Hubble telescoop de beweging van sterren in NGC 346 gevolgd en dat maar liefst 11 jaar lang. De sterren bewegen gemiddeld zo’n 3200 km/u, dat is dat ze in die 11 jaar zo’n 320 miljoen km zijn opgeschoven, pakweg twee keer de afstand aarde-zon. Vervolgens hebben ze met het Multi Unit Spectroscopic Explorer (MUSE) instrument verbonden aan ESO’s Very Large Telescope in Chili de radiële snelheid van de sterren kunnen meten, dat aangeeft of een ster naar ons toe komt of van ons af beweegt. Dat leverde een driedimensionala beeld op van de beweging van het gas en de sterren en zo ontdekte men dat alles in een spiraalvorm beweegt, zoals hierboven schematisch weergegeven.

Het lijkt erop dat zo’n spiraalbeweging een efficiënte en natuurlijke manier is om stervorming van buitenaf naar het centrum van de cluster te voeden. En dat zou ook bij stelsels in het vroege heelal zo gebeurd kunnen zijn, vermoed men. Men is van plan om ook Webb te laten kijken naar NGC 346. Op 8 september verschenen er over het onderzoek aan NGC 346 deze twee vakartikelen in de Astrophysical journal:

Bron: ESA/Hubble.

Share

Comments

  1. Dat doet me meteen denken aan onze Nederlandse astronoom Adriaan van Maanen die dit (tevergeefs) ook al eens geclaimd had met zijn blinker comparator. Mooi dat het uiteindelijk toch gelukt is die rotatie vast te leggen. zie https://nl.wikipedia.org/wiki/Adriaan_van_Maanen

  2. Van Maanen dacht alleen dat al die spiraalstelsels IN ons Melkwegstelsel gelegen waren. Daar zat hij er behoorlijk naast.

Speak Your Mind

*