Credit: X-ray: NASA/CXC/GSFC/B. J. Williams et al.; Optical: NASA/ESA/STScI
In de Grote Magelhaense Wolk, een begeleidend dwergstelsel van het melkwegstelsel op 160.000 lichtjaar afstand, bevindt zich het supernovarestant SNR 0519-69.0. Dankzij een soort van kosmisch speurwerk met de Hubble en Chandra ruimtetelescopen én eerder verkregen gegevens van de Spitzer IR-ruimtetelescoop, zijn sterrenkundigen meer te weten gekomen over de ouderdom van het restant, dat ontstond toen een witte dwerg te zwaar werd door toevoer van materie van een begeleider en de dwergster als type Ia supernova explodeerde. Met de ruimtetelescopen werd het supernovarestant gedurende meerdere jaren uitgebreid bekeken en daardoor kon men zien dat de snelste delen van de expanderende schil met 9 miljoen km per uur uitdijen, de langzamere delen gaan 6 miljoen km/u. Op basis van die snelheid kan men de klok als het ware terugdraaien en uitrekenen dat de supernova pakweg 670 jaar geleden moet hebben plaatsgevonden, toen bij ons zo’n beetje de Hoekse en Kabeljauwse Twisten begonnen. Maar de waarnemingen van Chandra en Spitzer laten ook zien dat de expansie langzaam maar zeker aan het afnemen is – de helderste gebieden die röntgenstraling uitzenden zijn op de plaatsen waar de langzaamst bewegende materie zich bevindt en er wordt geen röntgenstraling geassocieerd met de snelst bewegende materie. Dat impliceert dat een deel van de schokgolf is gebotst tegen dicht gas rondom het restant, waardoor het langzamer is gaan bewegen. Men denkt daarom dat SNR 0519 jonger is dan 670 jaar. Hoeveel jaar jonger moet uit vervolgonderzoek duidelijk worden.
Hier het vakartikel over het onderzoek aan SNR 0519, verschenen in the Astrophysical Journal. Bron: Chandra.
