29 maart 2024

Webb legt de stellaire kraamkamer Orionnevel tot in detail vast

Binnenste deel van de Orionnevel vastgelegd met het NIRCam instrument. Credit: NASA, ESA, CSA, PDRs4All ERS Team.

Deze week zijn foto’s verschenen die de Webb ruimtetelescoop gemaakt heeft van de bekende Orionnevel, de kraamkamer van nieuwe sterren in het sterrenbeeld Orion, 1350 lichtjaar van ons vandaan – hier alle foto’s op een rijtje. Sterrenkundigen denken dat wat er nu in deze kosmische kraamkamer gebeurt vergelijkbaar is met wat er bij het ontstaan van het zonnestelsel gebeurde, inmiddels zo’n 4,5 miljard jaar geleden. De Orionnevel werd gefotografeerd in het kader van het Early Release Science program Photodissociation Regions for All (PDRs4All ID 1288) en er waren meer dan honderd sterrenkundigen uit 18 verschillende landen bij betrokken, o.a. de Vlaamse sterrenkundige Els Peeters. De sterrenkundigen zijn uiterst tevreden over de foto’s. De Orionnevel is al met een verrekijker of kleine telescoop ’s winters te zien, maar met zijn infraroodcamera’s kan Webb die doordringen door de dichte stof- en gaswolken die de jonge sterren in de nevel verhullen.

Op de foto bovenaan, gemaakt op 11 september met Webb’s NIRCam camera, zien we de zogeheten ‘Orion Bar’, een muur van dicht gas en stof die van linksboven naar rechtsonder in deze afbeelding loopt met vlakbij de heldere ster θ2 Orionis A. Net buiten de foto rechtsboven bevindt zich het Trapezium Cluster, een groepje van zware jonge sterren die met hun sterke UV-straling het gas ioniseren. Hetis door hun invloed dat de Orion Bar langzaam weg aan het eroderen is.

Credit: NASA, ESA, CSA, PDRs4All ERS Team; image processing Salomé Fuenmayor

Met Webb zijn maar liefst 180 zogeheten proplyds waargenomen: jonge sterren met een omringende schijf in hun cocon, een soort van baramoeder waarin ze zich bevinden. Deze schijven worden verdreven of “foto-verdampt” door het sterke stralingsveld van de nabije sterren van het Trapezium, waardoor een cocon van stof en gas om hun heen ontstaat. Op de compositiefoto hierboven zien we daar enkele voorbeelden van. We zien daarop ook filamenten, duidend op furbulentie in de gaswolken en die vooral bestaan uit koolwaterstofmoleculen en moleculaire waterstof. Tenslotte is er ook een jonge ster in een Bokglobule te zien: als dichte wolken van gas en stof onder invloed van de zwaartekracht onstabiel worden, storten ze in tot stellaire embryo’s die geleidelijk massiever worden totdat ze heet genoeg zijn dat ze kernfusie van waterstof in hun kern krijgen en ze beginnen te schijnen. Deze jonge ster is nog steeds ingebed in zijn geboortewolk.

Een vergelijking tussen de opname van de Orionevel door Hubble en Webb. Credit: NASA, ESA, CSA, PDRs4All ERS Team; image processing Olivier Berné.
Credit for the HST image: NASA/STScI/Rice Univ./C.O’Dell et al.

Behalve sterren ontstaan er in de Orionnevel ook planeten, die zich vormen in de stofschijven die de jonge sterren omhullen. Het PDRs4All team is nu bezig om de foto’s verder te analyseren en te kijken welke conclusies getrokken kunnen worden over het ontstaan van sterren en planeten. Later volgen dan vakartikelen met de resultaten.

Vergelijking tussen d eopnames van Spitzer en Webb van de Orionnevel. Credit: NASA, ESA, CSA, PDRs4All ERS Team; image processing Olivier Berné.
Credit for the Spitzer image: NASA/JPL-Caltech/T. Megeath (University of Toledo, Ohio)

Bron: Western University.

Share

Comments

  1. Mooi bericht,

    hoewel dit op enige wijs al dik door de Hubble was voorbereid.
    Ooit op vakantie in Duitsland in 1997 een lezing bijgewoond van een zekere Inga Kamp.
    Deze had in opdracht van NASA een fotoreportage van de Orionnevel ( gemaakt door de ruimtetelescoop ) mogen onderzoeken.
    Daaruit kwam het eerste werkelijke beeldbewijs dat rondom jonge Sterren stofschijven kunnen ontstaan.
    En in deze schijven is tijdens later onderzoek tussen 2000 en 2011 de ontstaanscyclus van Proto Planeten ontdekt.
    Pas vanaf toe was er wetenschappelijk bewijs dat ons Zonnestelsel ook werkelijk in de nabijheid van de Zon heeft kunnen ontstaan.
    Best bijzonder dat de ontdekking die in 1995 werd gedaan uit opnamen kwam uit 1991.
    Een zeker Brain May doet ook veel foto onderzoek want er zijn nog 100.000 belangrijke beelden te bekijken die nog nooit het menselijk netvlies hebben geprikkeld.
    Wie kent Hanny van Arkel niet meer, ook zij doet foto onderzoek en is daarbij beroemd geworden.

Speak Your Mind

*