Impressie van een ster die op het punt staat als supernova te exploderen. Credit: ESO.
De vraag blijft de sterrenkundigen intrigeren: kunnen we voorspellen wanneer een ster explodeert als supernova? Met name de rode superreus Betelgeuze in Orion trekt daarbij de aandacht en de laatste berichten daarover zeggen dat het nog wel 1,5 miljoen jaar kan duren voordat hij explodeert. Maar kunnen we ook zeggen of een ster binnen één of tien jaar explodeert? Ja, recent onderzoek lijkt daar wel duidelijkheid over te kunnen geven. Daarbij keek men naar de zogeheten type II-P supernova, welke ontstaan door de explosie van zware sterren (> 8 zonsmassa) en die zich kenmerken door het plateau in hun lichtcurve, dat honderden dagen kan duren (type II-P, de ‘P’ staat voor plateau) met brede absorptielijnen van waterstof – zie mijn overzicht van de typen supernovae. Het drietal sterrenkundigen Ben Davies, Bertrand Plez en Mike Petrault heeft gekeken naar enkele tientallen waargenomen II-P supernovae en van enkelen daarvan kon men foto’s terugvinden van de ‘progenitor’, van de ster vóórdat die als supernova explodeerde. Al die voorlopers blijken rode superreuzen te zijn, die omgeven waren door een dikke wolk van gas en stof. Nou weten we dat Betelgeuze ook massa uitstootte en dat dat leidde tot een sterke daling van zijn lichtsterkte, maar bij de progenitors van de II-P supernova waren die wolken vele malen groter. Als de ster dan kaboem gaat dringt de schokgolf daarvan door de wolk en het is die botsing die er voor zorgt dat de II-P supernova zo lang blijft gloeien.
Artistieke impressie van hoe Betelgeuze er van dichtbij uit zou zien. Credit: ESO/L. Calçada.
Maar hoe lang duurt het voor de ster die dichte wolk om zich heen heeft gevormd? Gaat dat geleidelijk (gedurende tientallen decennia) via zeer sterke winden, waardoor gas van de buitenlagen wordt weggeblazen of gaat dat via een soort van krachtige pre-supernova, waarbij binnen een jaar pakweg 1/10e zonsmassa met kracht wordt weggeslingerd? Op basis van de waarnemingen aan de progenitors komen de sterrenkundigen tot het oordeel dat het geleidelijke model niet juist is, omdat de ster dan te vroeg verduisterd zou zijn door de dichte wolk. Het snelle model lijkt het juiste te zijn, dus áls je een rode superreus ziet omhuld door een dichte wolk gas en stof – zichtbaar in optisch en IR licht als een sterke daling van de lichtsterkte – dán is een supernova aanstaande! Hier het vakartikel over het onderzoek aan de II-P supernovae, te verschijnen in de Monthly Notices of the Royal Astronomical Society. Bron: Space.com.
Speak Your Mind