Eindeloos lichtglooiende velden, ruisende bossen en koele meren, Zweden, voor dit land heb ik sinds jaar en dag een zwak en inmiddels enkele vakantie’s doorgebracht, zo ook dit jaar. Drie plekken gerelateerd aan astronomie en ruimtevaart zou ik er even willen uitlichten. De kathedraal van Lund met zijn astronomische klok, het monument ‘Ales Stenar‘, beide gelegen in de zuidelijke provincie Skåne, en het ‘walhalla’ onder de science fiction boekwinkels ‘Science Fiction Bokhandeln‘ in de oude stad, (Zw. ‘Gamla Stan’), van Stockholm.
Astronomische klok, Lund, e.b.
Lund, ‘domkyrka‘
De stad Lund ligt op zo’n 10 km van de hoofdstad van Skåne, Malmö. In de ME ontstaan maakte het eerst deel uit van het Deense rijk maar met het Verdrag van Roskilde van 1658 werd het ingelijfd bij Zweden. In het centrum pronkt de kathedraal, deze werd in de 11e eeuw gebouwd, en hier zetelt het bisdom van Lund, van de Lutherse kerk van Zweden. Oorspronkelijk opgericht als katholieke kathedraal van het aartsbisdom Lund, was het in 1668 de plaats van de ceremonie ter erkenning van de oprichting van de universiteit van Lund in 1668, en wordt hij nu nog gebruikt voor de ceremonie van de uitreiking van nieuwe doctoraten aan de universiteit.
De astronomische klok van de kathedraal, dateert uit de late middeleeuwen, en is in 1837 ontmanteld, gerestaureerd, en opnieuw geïnstalleerd in 1923. Het bovenste deel, dat origineel is, is de klok, terwijl het onderste deel, een reconstructie, een kalender is. Twee keer per dag slaan de twee ridders op de top hun zwaarden. De klok speelt dan In dulci jubilo en een processie van figuren die de drie koningen voorstellen met hun bedienden paraderen over het gezicht van de klok. Soortgelijke klokken uit ongeveer dezelfde periode zijn bekend van verschillende kerken in steden in het zuidelijke Oostzeegebied.
Ales stenar, credits; WM/CC, Jorch
Ales Stenar
Zweden heeft zijn eigen Stonehenge! Ales Stenar ligt vlakbij het vissersdorpje Kåseberga (het adres is 271 78 Löderup) en Ystad. Het is een megaliet van 59 stenen blokken, die elk zo’n 2 ton wegen, en opgezet zijn in de vorm van een schip. Vermoedelijk is het zo’n 3500 jaar oud – begin bronstijd – en stelt het een begraafplaats voor van (hooggeplaatste) Vikingen, of een cultusplaats. Dit ‘Skeppssåttning’ (vert. ‘steenschip‘) van Ales Stenar, is 67 meter lang en 19 meter breed. De voorsteven van het schip geeft precies de plek aan waar de zon op ‘midsommar‘ ondergaat, terwijl de achtersteven het punt markeert van de zonsopgang op de winterzonnewende, in Zweden met het Lucia-feest gevierd. Zie voor het ‘echte Stonehenge’ ook Arie’s AB.
In de oude stad of Gamla Stan van Stockholm, aan de Västerlånggatan 48, zit een science fiction boekhandel met naast een zeer indrukwekkende selectie van (strip)-boeken, ook een duizelingwekkend aanbod aan bordspellen, games en andere hebbedingetjes uit dit genre. Enkele recensisten vergelijken het met Forbidden Planet in Londen. Het Zweeds beheersen is geen noodzaak iets aan te schaffen, het aanbod in het Engels is flink.
