Site pictogram Astroblogs

Gammaflitser GRB221009A was de grootste explosie in het heelal ooit waargenomen

Een foto met daarop de nagloed van GRB221009A. Credit: International Gemini Observatory/NOIRLab/NSF/AURA/B. O’Connor (UMD/GWU) & J. Rastinejad & W Fong (Northwestern Univ)

Op 9 oktober 2022, nu precies een week geleden, werd met drie röntgen- en gammasatellieten in de ruimte een gammaflitser ontdekt, een zeer kortdurende stoot van gammastraling afkomstig uit het verre heelal. Op 14 oktober 2022, heel juist gezien, slechts twee dagen geleden, werd de nagloed van de gammaflitser onderzocht met de Gemini South Telescope in Chili en dat heeft ‘aan het licht gebracht’ dat GRB221009A, zoals de gammaflitser wordt genoemd, de grootste explosie in het heelal was die ooit is waargenomen, de meest energierijke ‘gamma-ray burst (GRB)’ die ze sinds eind jaren zestig hebben gezien. De explosie speelde zich af in het noordelijke sterrenbeeld Pijl (Sagitta) en het licht van de explosie deed er 2,4 miljard jaar over om de aarde te bereiken. Men denkt dat een zware ster als supernova explodeerde en z’n kern toen implodeerde tot zwart gat, hetgeen de gammaflitser en de nagloed veroorzaakte.

Animatie van de gammaflits gezien door de Fermi satelliet. Credit: Credit: Nasa/Doe/Fermi Lat

De waarnemingen laten zien dat niet alleen de nagloed van GRB221009A heel lang duurde in vergelijking met andere GRB’s, maar dat hij ook in alle golflengtes van het spectrum het meest energierijk was. Sterrenkundigen spreken dan ook van de ‘BOAT’, de ‘Brightest of all Times’. Er zijn al duizenden gammaflitsers waargenomen, maar geen enkele was zo energierijk als GRB221009A. Hij veroorzaakte zelfs verstoringen in de ionosfeer van de aarde, de laag in de atmosfeer waar lang radiogolfverkeer gebruik van maakt. Hieronder zie je een grafiek waarin die verstoring te zien is, waargenomen met de Kiel Longwave Monitor in Duitsland.

Credit: Doug Welch at McMaster University

Ook werden met een Chinees observatorium fotonen van GRB221009A waargenomen die een energie hadden van maar liefst 18 TeV (Tera elektronvolt), een hoogte waarvan men zich afvraagt of die met onze huidige kennis van de natuurwetten een reis van 2,4 miljard jaar wel gemaakt kunnen hebben.

Voor de hardcore liefhebbers van data: hier een rijtje ’telegrammen’ die afgelopen week verschenen zijn over GRB221009A:

15677MAXI/GSC refined analysis of the bright X-ray afterglow of GRB 221009A/Swift J1913.1+1946

15675Swift J1913.1+1946/GRB 221009A: Galactic sources of > 100 TeV-photon in spatial coincidence with the 250-TeV photon-like air shower reported by Carpet-2

15671GRB221009A/Swift J1913.1+1946: RATAN-600 measurements

15669Swift J1913.1+1946/GRB 221009A: detection of a 250-TeV photon-like air shower by Carpet-2

15668BVRI photometry of the GRB 220019A afterglow

15665GRB 221009A: NuSTAR Detection

15664GRB 221009A: NICER follow-up observations

15663GRB221009A: INTEGRAL detection of Hard X-ray emission up to 38 hours after trigger

15662GRB 221009A/Swift J1913.1+1946: AGILE-GRID detection

15661Swift/XRT discovery of multiple dust-scattering X-ray rings around GRB 221009A

15660Insight-HXMT observation of GRB221009A/Swift J1913.1+1946

15656GRB 221009A: Fermi-LAT refined analysis

15655GRB221009A/Swift J1913.1+1946: ATA follow-up observations

15653AMI-LA observations of the candidate gamma-ray burst GRB221009A/Swift J1913.1+1946

15651MAXI/GSC detection of the new X-ray transient Swift J1913.1+1946

15650Swift J1913.1+1946 a new bright hard X-ray and optical transient

Bron: NOIRLab.

FacebookTwitterMastodonTumblrShare
Mobiele versie afsluiten